Category: Δεκέμβριος

Επιφανίου Ανδρέας
Γεννήθηκε στο χωριό Πηγή, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 26 Δεκεμβρίου 1938.
Φονεύθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 1957 στο χωριό του από κομμουνιστές, για τη δράση του στην ΕΟΚΑ.
Γονείς : Επιφάνιος και Κυριακού Λαζάρου
Αδέλφια : Μαρούλα, Ορθόδοξος, Παναγιώτης και Κενδέας

Ο Ανδρέας Επιφανίου, μετά την αποφοίτησή του από το δημοτικό σχολείο Πηγής, ασκούσε το επάγγελμα του ξυλουργού. Ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Με το ξεκίνημα του Αγώνα εντάχθηκε στην ομάδα της ΕΟΚΑ του χωριού του και πρόσφερε τις υπηρεσίες του, με τη συμπαράσταση και τη βοήθεια και της οικογένειάς του, στη διανομή φυλλαδίων, την αναγραφή συνθημάτων και τη διαφώτιση, που γινόταν κυρίως στα καφενεία του χωριού. Ο αδελφός του Ορθόδοξος ήταν μέλος της ΑΝΕ.

Ανάμεσα στα άλλα καθήκοντα που η Οργάνωση είχε αναθέσει στον Ανδρέα, ήταν και η εκφώνηση διαφόρων συνθημάτων. Τέτοια συνθήματα εκφωνούνταν σε ολόκληρη την Κύπρο, παράλληλα με τη ρίψη φυλλαδίων, για άμεση πληροφόρηση και για εμψύχωση του λαού.

Η προσφορά τους αυτή στην εθνικόφρονα παράταξη προκαλούσε οργή σε μέλη της αριστεράς, που καταδίωκαν τον Ανδρέα και την οικογένειά του.

Στις 27 Δεκεμβρίου 1957, ενώ ο Ανδρέας Επιφανίου εκφωνούσε με τον τηλεβόα συνθήματα της ΕΟΚΑ, αναγνωρίστηκε η φωνή του και ομάδα αριστερών, οι οποίοι ενεργούσαν υπό την επήρεια ποτού (έπιναν σε ταβέρνα του χωριού την ώρα εκείνη), του έστησαν καρτέρι έξω από το σπίτι του και τον κτύπησαν με μαχαίρι.

Ο Ανδρέας ξεψυχώντας σε λίγο στα χέρια της μητέρας του πρόλαβε να κατονομάσει το άτομο που τον κτύπησε, τον οποίο η Αγγλική κυβέρνηση φυγάδευσε στην Αγγλία για λόγους ασφάλειάς του.

Ο Επιφανίου κηδεύτηκε με τιμές ήρωα.

Γεωργάλλας Μιχαήλ
Γεννήθηκε στο χωριό Μαραθόβουνος, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 6 Νοεμβρίου 1936.
Έπεσε ξημερώματα της 31ης Δεκεμβρίου 1956 στο χωριό Ζωοπηγή, της επαρχίας Λεμεσού, σε μάχη εναντίον πρακτόρων των Άγγλων
Γονείς : Θωμάς και Ελένη Γεωργάλλα
Αδέλφια : Μαρία, Γεώργιος, Δέσποινα, Γιάγκος, Ανδρέας, Σάββας, Ανδρεανή

Ο Μιχαήλ Γεωργάλλας τελείωσε το δημοτικό σχολείο Μαραθόβουνου και ακολούθως το Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία και εργάστηκε για ένα μήνα στο Εμπορικό Επιμελητήριο. Ήταν δραστήριο μέλος των χριστιανικών μαθητικών ομάδων και εντάχθηκε στον αγώνα από το 1954. Με τις ηγετικές του ικανότητες και την αφοσίωσή του στα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη ενέπνεε τη νεολαία, πρωτοστατώντας στις διαδηλώσεις ως υπεύθυνος των μαθητών του Παγκυπρίου Γυμνασίου. Αργότερα κατατάχθηκε στις ομάδες του εκτελεστικού Λευκωσίας και ανέπτυξε πλούσια δράση. Συνελήφθη για τη δράση του, καταδικάστηκε σε οκτάμηνη φυλάκιση και ύστερα κλείστηκε στα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς.

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1956 δραπέτευσε μαζί με άλλους έξι κρατουμένους. Πρώτος αυτός, κρυμμένος πίσω από σανίδι, κατάφερε να κόψει τα συρματοπλέγματα και να ανοίξει έξοδο και για τους υπόλοιπους. Κατέφυγαν όλοι στην περιοχή Πιτσιλιάς και από εκεί ο Γεωργάλλας κατέληξε στο Παλαιχώρι, όπου συνενώθηκε με την ανταρτική ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου. Ο Αυξεντίου του ανέθεσε την οργάνωση αντικατασκοπίας στα χωριά Καννάβια, Όμοδος, Πλάτρες, Κλήρου, Κακοπετριά και Ευρύχου.

Παράλληλα με την αντικατασκοπία βοηθούσε το Λένα στην κατασκευή βομβών. Έδρασε με το ψευδώνυμο Λιάκος. Διακρίθηκε για τη μαχητικότητά του, το θάρρος, την πρωτοβουλία και τη δύναμη της ψυχής του.

“Μην τον βλέπετε έτσι λεπτό και αδύνατο”, έλεγε ο Αυξεντίου, “είναι πολύ δυνατός στην ψυχή”.

Στα ζητήματα κατασκευής όπλων και πυρομαχικών, μετακινήσεων και άλλων προβλημάτων της Οργάνωσης είχε κρίση αξιοθαύμαστη, παρά τα δεκαεννιά του χρόνια. Η όλη του ζωή και συμπεριφορά έδειχναν έναν ολοκληρωμένο θεοσεβή άνδρα.

Έπεσε ξημερώματα της 31ης Δεκεμβρίου του 1956, αφού πυροβολήθηκε από προδότες πράκτορες των Άγγλων και Τούρκους επικουρικούς, με τους οποίους συγκρούστηκε η ανταρτική ομάδα του Γρηγόρη Αυξεντίου με επικεφαλής τον ίδιο, στο χωριό Ζωοπηγή. Πριν πεθάνει πρόλαβε να φωνάξει στον Αυξεντίου :

“Μάστρε μου, μάστρε μου, πεθαίνω. Ζήτω η Ελλ..” Το αίμα έπνιξε τη λέξη “Ελλάς” στο λαιμό του.

Χατζηθεοδοσίου Θεοδόσης
Γεννήθηκε στους Στύλλους, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 4 Αυγούστου 1923.
Συνελήφθη από τους Άγγλους στο σπίτι του, στις 18 Δεκεμβρίου 1957 και βασανίστηκε επιτόπου μέχρι θανάτου.
Γονείς : Γεώργιος και Ελένη Χατζηθεοδοσίου
Αδέλφια : Κυριάκος, Βάσος, Χαράλαμπος, Μιχάλης και Παναγιώτα

Ο Θεοδόσης Χατζηθεοδοσίου τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού του και εκπαιδευόταν, για να γίνει φαρμακοποιός. Επειδή όμως χρειαζόταν και ανώτερη μόρφωση για να τελειώσει τη φαρμακευτική και οικονομικοί λόγοι δεν του επέτρεπαν να συνεχίσει, ασχολήθηκε με τη γεωργία, για να προσφέρει μόρφωση στα μικρότερά του αδέλφια. Ο πατέρας του συνελήφθη στα Οκτωβριανά του 1931, βασανίστηκε και πέθανε λίγο αργότερα.

Με την έναρξη του αγώνα ο Θεοδόσης εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ μαζί με τη μάνα και όλα του τα αδέλφια. Στο σπίτι τους συνεδρίαζαν οι αντάρτες και τα στελέχη της ΕΟΚΑ, φυλαγόταν ο πολυγράφος και εκτυπώνονταν φυλλάδια της ΕΟΚΑ. Στις 18 Οκτωβρίου 1957 ο Άγγλος ανακριτής Ντίαρ, τον οποίο αργότερα σκότωσε ο ήρωας Αλέκος Κωνσταντίνου, πήγε στο σπίτι τους για έρευνα. Η μητέρα του, προφασιζόμενη ότι θα έριχνε φαγητό στα ζώα, κατόρθωσε να αναμείξει στις τροφές τους έγγραφα του αγώνα τα οποία έφαγαν τα ζώα. Βρέθηκε όμως στο σπίτι ο πολυγράφος και ο Θεοδόσης βασανίστηκε επιτόπου μέχρι θανάτου, αρνούμενος να αποκαλύψει οτιδήποτε. Στη συνέχεια σύρθηκε στο δρόμο και με το πρόσχημα ότι επιχείρησε να δραπετεύσει πυροβολήθηκε από τους Άγγλους βασανιστές του.

Κατά την νεκροψία βρέθηκε μια μόνο σφαίρα, η οποία του διέτρησε την καρδιά, πέρασε το διάφραγμα, το άνω μέρος του νεφρού και σφηνώθηκε στη σπονδυλική στήλη σε θέση σχεδόν οριζόντια, ελαφρώς προς τα κάτω, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο πυροβολισμός ρίφθηκε εκ των υστέρων, για να συγκαλύψει το θάνατό του από τα βασανιστήρια.

Ο αδελφός του Κυριάκος καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά, ενώ ο άλλος του αδελφός, ο Βάσος ήταν ήδη στη φυλακή εκτίοντας ποινή επτάχρονης φυλάκισης για τη δράση του.
Σύσσωμος ο πληθυσμός της περιοχής συνόδευσε την εκφορά του νεκρού και δάσος από ελληνικές σημαίες έκλιναν πάνω από τον τάφο του σε ένδειξη τιμής, ενώ ψαλλόταν ο εθνικός ύμνος.