Category: Επετειολoγιο

Χατζηθεοδοσίου Θεοδόσης
Γεννήθηκε στους Στύλλους, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 4 Αυγούστου 1923.
Συνελήφθη από τους Άγγλους στο σπίτι του, στις 18 Δεκεμβρίου 1957 και βασανίστηκε επιτόπου μέχρι θανάτου.
Γονείς : Γεώργιος και Ελένη Χατζηθεοδοσίου
Αδέλφια : Κυριάκος, Βάσος, Χαράλαμπος, Μιχάλης και Παναγιώτα

Ο Θεοδόσης Χατζηθεοδοσίου τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού του και εκπαιδευόταν, για να γίνει φαρμακοποιός. Επειδή όμως χρειαζόταν και ανώτερη μόρφωση για να τελειώσει τη φαρμακευτική και οικονομικοί λόγοι δεν του επέτρεπαν να συνεχίσει, ασχολήθηκε με τη γεωργία, για να προσφέρει μόρφωση στα μικρότερά του αδέλφια. Ο πατέρας του συνελήφθη στα Οκτωβριανά του 1931, βασανίστηκε και πέθανε λίγο αργότερα.

Με την έναρξη του αγώνα ο Θεοδόσης εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ μαζί με τη μάνα και όλα του τα αδέλφια. Στο σπίτι τους συνεδρίαζαν οι αντάρτες και τα στελέχη της ΕΟΚΑ, φυλαγόταν ο πολυγράφος και εκτυπώνονταν φυλλάδια της ΕΟΚΑ. Στις 18 Οκτωβρίου 1957 ο Άγγλος ανακριτής Ντίαρ, τον οποίο αργότερα σκότωσε ο ήρωας Αλέκος Κωνσταντίνου, πήγε στο σπίτι τους για έρευνα. Η μητέρα του, προφασιζόμενη ότι θα έριχνε φαγητό στα ζώα, κατόρθωσε να αναμείξει στις τροφές τους έγγραφα του αγώνα τα οποία έφαγαν τα ζώα. Βρέθηκε όμως στο σπίτι ο πολυγράφος και ο Θεοδόσης βασανίστηκε επιτόπου μέχρι θανάτου, αρνούμενος να αποκαλύψει οτιδήποτε. Στη συνέχεια σύρθηκε στο δρόμο και με το πρόσχημα ότι επιχείρησε να δραπετεύσει πυροβολήθηκε από τους Άγγλους βασανιστές του.

Κατά την νεκροψία βρέθηκε μια μόνο σφαίρα, η οποία του διέτρησε την καρδιά, πέρασε το διάφραγμα, το άνω μέρος του νεφρού και σφηνώθηκε στη σπονδυλική στήλη σε θέση σχεδόν οριζόντια, ελαφρώς προς τα κάτω, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο πυροβολισμός ρίφθηκε εκ των υστέρων, για να συγκαλύψει το θάνατό του από τα βασανιστήρια.

Ο αδελφός του Κυριάκος καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά, ενώ ο άλλος του αδελφός, ο Βάσος ήταν ήδη στη φυλακή εκτίοντας ποινή επτάχρονης φυλάκισης για τη δράση του.
Σύσσωμος ο πληθυσμός της περιοχής συνόδευσε την εκφορά του νεκρού και δάσος από ελληνικές σημαίες έκλιναν πάνω από τον τάφο του σε ένδειξη τιμής, ενώ ψαλλόταν ο εθνικός ύμνος.

Χατζηγιακουμής Σπύρος
Γεννήθηκε στο χωριό Κυθρέα, της επαρχίας Λευκωσίας, το 1932.
Πέθανε από βασανιστήρια Άγγλων ανακριτών, στις 16 Οκτωβρίου 1958.
Σύζυγος : Ειρήνη Χατζηγιακουμή
Τέκνα : Ανδρέας, Κώστας, Γιάννης, που μετονομάστηκε σε Σπύρο μετά το θάνατο του πατέρα του, και Χρυστάλλα
Γονείς : Κώστας και Ελένη Χατζηγιακουμή
Αδέλφια : Γιώργος, Παύλος, Μαρίτσα, Παρασκευού, Αννίκα, Ελένη, Νικόλας, Ανδρέας και Αντώνης

Ο Σπύρος Χατζηγιακουμής τελείωσε το δημοτικό σχολείο Κυθρέας και ήταν γεωργός. Στον αγώνα της ΕΟΚΑ εργαζόταν μυστικά και αθόρυβα.

Στις αρχές Οκτωβρίου 1958 είχε επιβληθεί κατ’ οίκον περιορισμός και στις επτά ενορίες της Κυθρέας και ακολούθησαν έρευνες. Στις 16 Οκτωβρίου επαναλήφθηκε ο περιορισμός, κατά τον οποίο, μαζί με τους Άγγλους, περιφερόταν και προδότης προσωπιδοφόρος. Αφού οι στρατιώτες μάζεψαν τους άνδρες στο Κεφαλόβρυσο, άρχισαν να κάνουν έφοδο αδιάκριτα στα σπίτια. Όλοι οι άνδρες οδηγήθηκαν μπροστά από τον κουκουλοφόρο, ο οποίος υποδείκνυε τους αγωνιστές. Συνελήφθησαν τριάντα άτομα, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Σπύρος Χατζηγιακουμής. Οι στρατιώτες τον οδήγησαν στο σπίτι του για έρευνες. Εκεί του ζήτησαν να μετακινήσει μεγάλο σωρό από απόκλαδα, τα οποία είχε μεταφέρει, για να περιφράξει το χώρο δίπλα από το σπίτι του, όπου θα έβαζε το κοπάδι του. Αρνήθηκε. Μεταφέρθηκε μετά σε αποθήκη έξω από το χωριό, όπου συνεχίστηκαν οι ανακρίσεις και από εκεί στη Λευκωσία, όπου υποβλήθηκε σε βασανιστήρια.

Ο κατ’ οίκον περιορισμός κράτησε οκτώ μέρες. Την όγδοη μέρα οι στρατιώτες μετέφεραν στο χωριό νεκρό το Σπύρο Χατζηγιακουμή και κατευθύνονταν προς το νεκροταφείο. Οι κάτοικοι του χωριού, που αντιλήφθηκαν τις προθέσεις των Άγγλων να τον θάψουν, όρμησαν στους δρόμους αγνοώντας τον περιορισμό, απέσπασαν το νεκρό από τα χέρια τους και τον μετέφεραν στην εκκλησία. Τα πόδια του ήταν διάτρητα και το κεφάλι του θρυμματισμένο.

Στην ταφή του, που έγινε υπό την απειλή των όπλων, ο ιερέας σκόπιμα δεν έριξε χώμα στο φέρετρο για να γίνει βράδυ εκταφή του νεκρού για νεκροψία, την οποία οι Άγγλοι δεν είχαν διενεργήσει όπως προβλεπόταν.

Ο τάφος όμως φρουρείτο τόσο από στρατιώτες όσο και από ελικόπτερο για αρκετές μέρες και η εκταφή ήταν αδύνατη. Οι δικοί του κατέφυγαν τότε στο δικαστήριο, αλλά οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν την εκταφή. Και ο λόγος είναι αυτονόητος.

Φιλιππίδης Χαράλαμπος
Γεννήθηκε στο χωριό Αρόδες, της επαρχίας Πάφου, το 1939.
Πέθανε από βασανιστήρια Άγγλων ανακριτών, σε ανακριτήρια της Πάφου, στις 11 Οκτωβρίου 1958.
Γονείς : Ζαχαρίας Φιλιππίδης και Μαρία Αβερκίου
Αδελφή : Παρασκευή

Η μητέρα του πέθανε, ενώ τον έφερνε στον κόσμο και σε λίγο την ακολούθησαν στον τάφο ο άνδρας της και ο πατέρας της. Την ανατροφή των δυο παιδιών της ανέλαβε η μητέρα της Ευανθία Αβερκίου. Ο Χαράλαμπος τελείωσε το δημοτικό σχολείο Αρόδων, φοίτησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου μέχρι την τετάρτη τάξη και συνέχισε τις σπουδές του για έξι μήνες στην Τεχνική Σχολή Λέρου. Αργότερα άνοιξε δικό του κατάστημα στην Πάφο και εργαζόταν ως υδραυλικός.

Με την έναρξη του Αγώνα εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ και ανήκε στο εκτελεστικό της πόλης Πάφου. Έλαβε μέρος σε πολλές ενέργειες του εκτελεστικού στην Πάφο, αλλά και στο χωριό του όπου ανέπτυξε δράση με ρίψεις βομβών επιτόπιας κατασκευής εναντίον Άγγλων στρατιωτών. Μετά από κάθε επικίνδυνη αποστολή, κατέφευγε στο αντάρτικο Πάφου και έμενε για λίγο με τους αντάρτες στα ορεινά τους κρησφύγετα.

Ο Χαράλαμπος Φιλιππίδης, κατόπιν εντολής της ΕΟΚΑ, αποπειράθηκε, μαζί με το συναγωνιστή του Γεώργιο Γιάγκου-Τζώρτζη, να εκτελέσουν αξιωματικό του Τμήματος Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων, που ήταν ένας από τους βασανιστές στα ανακριτήρια του Κέντρου Επικουρικού Σώματος Πάφου. Ο αξιωματικός πληγώθηκε στο κεφάλι αλλά επέζησε.

Μετά την απόπειρα επεβλήθη κατ’ οίκον περιορισμός.

Ο Φιλιππίδης είχε άδεια να κυκλοφορεί, επειδή εργαζόταν στον αγγλικό στρατώνα στο Δασάκι της Πάφου και δεν μπορούσε να μην παρουσιαστεί στη δουλειά του. Συνελήφθη και αναγνωρίστηκε σε αναγνωριστική παράταξη από Τουρκάλα, που διέμενε σε σπίτι κοντά στον τόπο όπου έγινε η απόπειρα. Παρουσιάστηκε στο δικαστήριο αλλά αθωώθηκε λόγω αμφιβολίας της μαρτυρίας που έδωσε η Τουρκάλα.

“Δυο – τρεις μέρες μετά την αθώωσή του”, μαρτυρεί ο συναγωνιστής του Γεώργιος Γιάγκου-Τζιωρτζής, “τον είδα να κάθεται έξω από το καφενείο στην Πάφο. Δυο Άγγλοι αξιωματικοί, μαζί με το γιο του αξιωματικού που δέχτηκε την επίθεσή μας, αστυνομικός και αυτός, τον πλησίασαν και τον συνέλαβαν. Την επομένη κυκλοφόρησε η φήμη ότι δραπέτευσε και δεν τον ξαναείδαμε”.

Στο επίσημο ανακοινωθέν των Άγγλων για την εξαφάνισή του προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι ο Χαράλαμπος Φιλιππίδης δραπέτευσε, ενώ οδηγείτο προς υπόδειξη κρησφυγέτου αγωνιστών της ΕΟΚΑ και ότι οι Αρχές τον καταζητούσαν.

Τριταίος Στέλιος

Γεννήθηκε στο χωριό Πύργος Τηλλυρίας, της επαρχίας Λευκωσίας, το 1930.
Πέθανε στις 17 Ιουνίου 1958 στο Λονδίνο, όπου μεταφέρθηκε για θεραπεία ύστερα από βασανιστήρια των Άγγλων.
Σύζυγος : Ελένη Τριταίου
Τέκνα : Γιάννης, Ανδρέας
Γονείς : Ιωάννης και Παρασκευού Τριταίου
Αδέλφια : Κυριάκος, Αντιγόνη, Ελένη, Γαβριήλ, Χρυσόστομος, Παύλος

Ο Στέλιος Τριταίος τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού του και εργαζόταν στη Λευκωσία. Εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ από την αρχή του αγώνα μαζί με τον ήρωα Γεώργιο Νικολάου και συνεργαζόταν με την ανταρτική ομάδα Κάτω Πύργου, καθώς και με τοπικούς παράγοντες της ΕΟΚΑ στην περιοχή. Υπήρξε ο κυριότερος σύνδεσμος της απομονωμένης αυτής περιοχής με τη Λευκωσία. Διευθετούσε την αποστολή της αλληλογραφίας, του οπλισμού και του ρουχισμού των ανταρτών σε σάκους με πίτουρα. Οι Άγγλοι ποτέ δεν μπόρεσαν να ανακαλύψουν οτιδήποτε.

Μετά την εκτέλεση κάποιου προδότη στον Πύργο από την ΕΟΚΑ, το Νοέμβριο του 1956, η προδοσία συνεχίστηκε από συγγενείς του και συνελήφθησαν πολλά μέλη της ΕΟΚΑ στην περιοχή, μεταξύ των οποίων και ο Στέλιος Τριταίος. Κρατήθηκαν σε στρατόπεδο αεροπόρων μεταξύ Πεντάγειας-Ξερού, όπου και βασανίστηκαν για δεκαεπτά μέρες. Όταν ο Στέλιος Τριταίος αφέθηκε ελεύθερος να πάει στο σπίτι του, ήταν βαριά τραυματισμένος στο στήθος όπου κτυπήθηκε με αλυσίδα. Τέθηκε υπό περιορισμό στο σπίτι του, αλλά η κατάστασή του χειροτέρευε. Επανειλημμένες προσπάθειες της συζύγου και των συναγωνιστών του να τον φυγαδεύσουν για θεραπεία στην Αγγλία, όπου βρίσκονταν τα αδέλφια του, απέτυχαν επειδή ο ίδιος δεν μπορούσε να κινηθεί, χωρίς να υποβαστάζεται.

Τον Ιούνιο του 1958, ο κυβερνήτης Σερ Χιου Φουτ, που είχε αντικαταστήσει από τα τέλη του προηγούμενου έτους τον κυβερνήτη στρατάρχη Χάρντιγκ, διευκόλυνε, σε μια χειρονομία πολιτικής σκοπιμότητας, την αποστολή του Τριταίου στο Λονδίνο για θεραπεία. Στις 17 Ιουνίου 1958 υποβλήθηκε σε εγχείρηση καρδιάς. Σύμφωνα με όσα ο αρχίατρος Σκοτς, ο οποίος χειρούργησε τον Τριταίο, ανέφερε πολύ αργότερα στο γιο του, ο ήρωας ήταν ουσιαστικά νεκρός από τη στιγμή που δέχτηκε δυνατό κτύπημα στο στήθος. Το κτύπημα αυτό είχε προκαλέσει νέκρωση τμήματος της καρδιάς. Με την αφαίρεση του νεκρού αυτού τμήματος ο θάνατος επήλθε, δυο ώρες μετά την εγχείρηση.

Στυλιανού Πλάτων
Γεννήθηκε στο χωριό Βουνί, της επαρχίας Λεμεσού, στις 26 Οκτωβρίου 1922.
Πέθανε στις 4 Αυγούστου 1958 από βασανιστήρια των Άγγλων, στο Λανίτειο Γυμνάσιο Λεμεσού.
Σύζυγος : Καλλιόπη Στυλιανού
Τέκνα : Θεόδωρος, Ανδρέας, Μάριος, Πέτρος, Δημήτρης, Αθηνούλα
Γονείς : Στυλιανός και Ελένη Στυλιανού
Αδέλφια : Αγαθονίκη, Μαρία, Ιωάννης, Γιώργος, Κώστας, Χριστόδουλος, Χριστοθέα, Χαράλαμπος

Ο Πλάτων Στυλιανού τελείωσε το δημοτικό σχολείο στο χωριό του. Κατοικούσε στη Λεμεσό και εργαζόταν σε πρατήριο της ΚΕΟ ως αποθηκάριος. Τη δράση του στην ΕΟΚΑ κρατούσε πολύ μυστική, επειδή είχε έξι μικρά παιδιά, το μεγαλύτερο των οποίων ήταν μόλις δώδεκα χρονών.

Στις 24 Ιουλίου 1958 ο Στυλιανού συνελήφθη από Άγγλους στρατιώτες και Τούρκους επικουρικούς και οδηγήθηκε στο σπίτι του με δεμένα τα χέρια. Αφού απέκλεισαν με συρματοπλέγματα το σπίτι, άρχισαν να τον κτυπούν βάναυσα και να ερευνούν το σπίτι προκαλώντας ζημιές. Εκείνη τη στιγμή περνούσε έξω από το σπίτι περίπολος Άγγλων, οι οποίοι προσέτρεξαν στις φωνές της συζύγου του, του έλυσαν τα χέρια και τον πήραν μαζί τους στο Λανίτειο Γυμνάσιο, όπου εκρατούντο και άλλοι Έλληνες πολίτες.

Στις 3 Αυγούστου 1958 η σύζυγός του μπόρεσε να τον εντοπίσει και να του μιλήσει πίσω από τα συρματοπλέγματα. Της ζήτησε να του πάρει ρούχα. Την επόμενη της τον έφεραν νεκρό με βγαλμένα τα νύχια και τα μουστάκια και τα ρούχα ξεσχισμένα, βρεγμένα και λασπωμένα.

Το πόρισμα του Άγγλου στρατιωτικού ιατρού Μπόουντ, που έκαμε νεκροψία στη σορό του ήρωα, έχει ως ακολούθως : “Επί της σορού του νεκρού διαπίστωσα εξωτερικούς μώλωπες στο στήθος, την κοιλιακή χώρα και την αριστερή κνήμη και εσωτερικούς μώλωπες στο μεσεντέριο και άλλα όργανα της κοιλιακής χώρας. Στον εγκέφαλο υπήρχε αίμα στην υποαραχνοειδή περιοχή, αλλά η πηγή της αιμορραγίας δεν εξακριβώθηκε ούτε μετά την αφαίρεση και εξέταση του εγκεφάλου και των αρτηριών. Ο θάνατος προκλήθηκε από αυτόματη αιμορραγία στην υποαραχνοειδή περιοχή του εγκεφάλου. Επίσης διαπιστώθηκαν σημεία εμετού με ασφυκτικές ενδείξεις”.

Η απάνθρωπη εν ψυχρώ θανάτωση του Πλάτωνα Στυλιανού προκάλεσε οργή και αγανάκτηση στο λαό, ο οποίος, παρά τον κατ’ οίκον περιορισμό που επιβλήθηκε στη Λεμεσό κατά την κηδεία του, ξεχύθηκε στους δρόμους και γονατιστός χειροκρότησε το πέρασμα της σορού του.

Παναγιώτου Ανδρέας
Γεννήθηκε στο χωριό Πολύστυπος, της επαρχίας Λευκωσίας, το 1928.
Θανατώθηκε από τους Άγγλους με φρικτά βασανιστήρια στα ανακριτήρια των Πλατρών, στις 19 Νοεμβρίου 1956.
Σύζυγος : Κυριακή Παναγιώτου
Γονείς : Παναγιώτης Στυλιανού και Ιουλιανή Παναγιώτου
Αδελφές : Σταυρούλα και Μαρούλα

Ο Ανδρέας Παναγιώτου τελείωσε το δημοτικό σχολείο Πολυστύπου και εργαζόταν ως εργάτης στο μεταλλείο Μιτσερού. Εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ από την αρχή του αγώνα μαζί με τη σύζυγό του Κυριακή και διέθεσαν το σπίτι τους για τον αγώνα. Βοηθούσαν στη διανομή χειροβομβίδων που κατασκευάζονταν σε εργαστήρι που η Οργάνωση εγκατέστησε στο χωριό τους, και με τις οποίες εφοδιάζονταν οι ανταρτικές ομάδες των τομέων Πιτσιλιάς και Κύκκου και τομείς της Λευκωσίας και Λεμεσού. Περαιτέρω δραστηριοποίησή τους σε ενέργειες της ΕΟΚΑ περιοριζόταν από τους υπεύθυνους, επειδή το σπίτι τους το χρησιμοποιούσε η Οργάνωση ως αρχηγείο της περιοχής, όπου διέμενε ο τομεάρχης και όπου κατέληγαν αγωνιστές που δραπέτευαν από τα κρατητήρια.

Ο Ανδρέας Παναγιώτου συνελήφθη στις 8 Νοεμβρίου 1956 κατόπιν προδοσίας. Ο ανακριτής που τον ανέκρινε, πίστευε ότι θα μπορούσε να του αποσπάσει πληροφορίες για το πού βρισκόταν ο Διγενής και για τούτο τον βασάνισε μέχρι θανάτου.

Στην έκθεσή του ο Άγγλος στρατιωτικός γιατρός Φίλιπ Πάρκερ, που διαπίστωσε το θάνατο του Ανδρέα Παναγιώτου, αναφέρει : “Στο κάτω μέρος της κοιλιάς του υπήρχαν δυο κιτρινωπές περιφέρειες που έδειχναν σημεία αποσύνθεσης. Το πρόσωπο και ο λαιμός του ήταν μελανιασμένα και συμφορημένα. Κακώσεις υπήρχαν και στα γόνατα, στους αγκώνες, στα δάκτυλα των χεριών και των ποδιών, στους μηρούς, στο στόμα και στα χείλη. Στο μεσεντέριο και στο περιτόνιο υπήρχε μεγάλη αιμορραγία και η κοιλιά και το παχύ έντερο ήταν γεμάτα αίμα. Το λεπτό έντερο ήταν τρυπημένο και ο αριστερός νεφρός κτυπημένος. Οι αριστερές πλευρές από την τέταρτη ως τη δωδέκατη ήταν σπασμένες και στο αριστερό ημιθωράκιο υπήρχε αίμα. Στο κεφάλι υπήρχαν μώλωπες και το κρανιακό οστούν ήταν λεπτότερο του κανονικού. Μέσα στον εγκέφαλο υπήρχε πηχτό αίμα”.

Ο θάνατος αποδόθηκε σε ενδοκρανιακή αιμορραγία και ανεπάρκεια της καρδιάς και της αναπνοής, λόγω πηκτού αίματος στην καρδιά και στους πνεύμονες.

Ξενοφώντος Πρόδρομος
Γεννήθηκε στο χωριό Αγριδάκι, της επαρχίας Κερύνειας, το 1941.
Θανατώθηκε με βασανιστήρια από Άγγλους ανακριτές στο κρατητήριο Ζέφυρος της επαρχίας Κερύνειας, στις 12 Νοεμβρίου 1958.
Γονείς : Ξενοφών και Ειρήνη Τρύφωνα
Αδέλφια : Γρηγόρης, Ανδρέας, Περσού, Θεοδώρα, Λάζαρος, Ζαχαρίας, Λουκία

Ο Πρόδρομος Ξενοφώντος τελείωσε το δημοτικό σχολείο του χωριού του και ήταν άριστος μαθητής. Η οικονομική δυσχέρεια του πατέρα του δεν του επέτρεψε να συνεχίσει τις σπουδές του και εργαζόταν ως χύτης. Ήταν τολμηρός, ριψοκίνδυνος και του άρεσε το κυνήγι και ο αθλητισμός.

Έδωσε τον όρκο της ΕΟΚΑ τον Αύγουστο του 1957, σε ηλικία δεκαέξι μόλις χρονών, κατόπιν δικής του μεγάλης επιμονής και εργάστηκε στον αγώνα δίπλα από τα αδέλφια του. Πρώτες αποστολές που του ανατέθηκαν ήταν να διανέμει φυλλάδια, να μιλά με τον τηλεβόα και να παρακολουθεί διάφορες κινήσεις, κυρίως στρατιωτών. Δραστηριοποιήθηκε επίσης πολύ στην ίδρυση εθνικοφρόνων σωματείων στο χωριό του, στα οποία ο Κυριάκος Μάτσης, τομεάρχης της περιοχής, έδινε ιδιαίτερη σημασία. Ο Πρόδρομος ήταν μέλος στις επιτροπές του θρησκευτικού συλλόγου και της νέας συντεχνίας του χωριού του.

Όταν συνελήφθη ο μεγαλύτερός του αδελφός Ζαχαρίας, που ήταν τροφοδότης των ανταρτικών ομάδων του Μάτση στον Κυπαρισσόβουνο, ανέλαβε ο Πρόδρομος την τροφοδοσία. Στις 7 Νοεμβρίου 1958 μετέφερε τρόφιμα στους αντάρτες με συναγωνιστή του. Οι Άγγλοι είχαν πληροφορίες για την αποστολή του αλλά και αποδείξεις, όταν ανακάλυψαν τα ίχνη των παπουτσιών του κοντά στο δένδρο, όπου βρήκαν τα τρόφιμα και τον συνέλαβαν. Τον υπέβαλαν σε εξαντλητική ανάκριση. Στην άρνησή του να αποκαλύψει οτιδήποτε ακολούθησαν φρικτά βασανιστήρια μέχρι θανάτου. Όταν τον παρέδωσαν στους δικούς του νεκρό, ύστερα από τέσσερις μέρες, το κρανίο του ήταν σπασμένο από το σιδερένιο στεφάνι, το οποίο οι Άγγλοι χρησιμοποίησαν στα βασανιστήρια. Τα νύχια του επίσης ήταν όλα βγαλμένα.

Το όνομα του δεκαεπτάχρονου ήρωα φέρει σήμερα ένα από τα στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς στη Λεμεσό.

Νικολάου Γεώργιος
Γεννήθηκε στο χωριό Κάτω Πύργος, της επαρχίας Λευκωσίας, το 1930.
Θανατώθηκε με βασανιστήρια από τους Άγγλους τη νύκτα της 12ης προς τη 13η Νοεμβρίου 1956, σε στρατόπεδο κοντά στον Ξερό.
Σύζυγος : Πελαγία Νικολάου
Παιδιά : Ανδρούλα και Γεωργία, η οποία γεννήθηκε εννέα μέρες μετά το θάνατο του πατέρα της.
Γονείς : Νικόλας Ιωαννίδης και Ελένη Λοΐζου Ιωαννίδη
Αδέλφια : Τάκης, Ανδρέας, Γαλάτεια

Ο Γεώργιος Νικολάου τελείωσε το δημοτικό σχολείο Κάμπου και εργαζόταν στη Λευκωσία, όπου ανέπτυξε δράση σε μυστικές ομάδες που προετοίμαζαν τον αγώνα για αποτίναξη του αγγλικού ζυγού. Συνεργαζόταν με τον παππού του Παπαευριπίδη Ιωαννίδη, έναν από τους πρώτους στρατολόγους της ΕΟΚΑ, το θείο του Πολύκαρπο Ιωαννίδη, τον οποίο αργότερα εξόρισαν οι Άγγλοι στις Σεϋχέλλες μαζί με τον Εθνάρχη Μακάριο, το Μητροπολίτη Κερύνειας Κυπριανό και τον Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου. Από το 1950 συνεργάστηκε με τον ήρωα Ανδρέα Ζάκο για την εθνική διαφώτιση των κατοίκων των χωριών της περιοχής του.

Μυήθηκε στον αγώνα από τις αρχές του 1955. Με την έναρξη της ένοπλης δράσης, ανέλαβε ως υπεύθυνος της ΕΟΚΑ στα χωριά Πηγαίνια, Παχύαμμος, Κάτω και Πάνω Πύργος, με το ψευδώνυμο “Δάφνιος”. Στο σπίτι του διατηρούσε κρησφύγετο. Εκεί φιλοξένησε τους πρώτους πυρήνες για ανταρτική δράση στον τομέα Τυλληρίας, ανάμεσα στους οποίους προώθησε σε νέο κρησφύγετο, μια φυσική σπηλιά στον Πλατύ Ποταμό μέσα στο δάσος, και τους τροφοδοτούσε. Διετέλεσε επίσης ένας από τους συνδέσμους της ανταρτικής ομάδας του ήρωα Μάρκου Δράκου την οποία και βοηθούσε σε διάφορες επιχειρήσεις της.

Στις 27 Οκτωβρίου 1956 συνελήφθη από τους Άγγλους μαζί με άλλους εννέα χωριανούς του και μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο των Άγγλων στο δρόμο Πεντάγειας – Ξερού. Εκεί κατόρθωσε να μπει μυστικά ο αδελφός του Τάκης Νικολάου και να τον συναντήσει στις 12 Νοεμβρίου 1956. Τον βρήκε σε κακά χάλια από τα βασανιστήρια. Όπως του αποκάλυψε ο ίδιος, οι Άγγλοι βασανιστές τού είχαν συνθλίψει τα γεννητικά όργανα, του προκάλεσαν κώφωση με έκρηξη δυναμίτιδας και όλο το βράδυ τον είχαν δεμένο με σχοινί μέσα στη θάλασσα. Ζήτησε να του πάρουν γιατρό και δικηγόρο. Την επομένη που πήγαν να τον συναντήσουν οι δικοί του τον βρήκαν νεκρό με θρυμματισμένα τα πόδια και μια σφαίρα στην πλάτη, την οποία δέχθηκε όταν ήταν ήδη νεκρός. Ο θάνατός του προήλθε από το βασανισμό πνιγμού στον οποίο τον υπέβαλαν οι ανακριτές, χρησιμοποιώντας πετρέλαιο στο οποίο πρόσθεσαν πριονίδι.

Λουκά Λουκάς
Γεννήθηκε στο χωριό Αγία Νάπα, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 10 Αυγούστου 1941.
Πέθανε στις 3 Οκτωβρίου 1958 στην Αμμόχωστο, από κάταγμα κρανίου που του προκάλεσαν οι Άγγλοι.
Γονείς : Θεοδώρα και Ανδρέας Λουκά
Αδέλφια : Γεωργία, Θεογνωσία, Λουκία

Ο Λουκάς Λουκά αποφοίτησε από το δημοτικό σχολείο Αγίας Νάπας και ήταν μαθητής στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου, όταν πέθανε.

Ήταν μέλος των μαθητικών ομάδων της ΕΟΚΑ και η δράση του ήταν κυρίως συμμετοχή σε διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες εναντίον της κατοχής της Κύπρου από τους Άγγλους, ρίψη φυλλαδίων και αναγραφή συνθημάτων, τόσο στην Αμμόχωστο όσο και στην Αγία Νάπα.

Τη νύκτα της 3ης Οκτωβρίου 1958 χιλιάδες Βρετανοί προέβησαν, με την ανοχή των αρχών, σε κάθε είδους βιαιοπραγίες εναντίον των Ελλήνων πολιτών της Αμμοχώστου, μετά την επιβολή κατ’ οίκον περιορισμού, εκδικούμενοι το φόνο της Αγγλίδας Κάλιφ, τον οποίο η ΕΟΚΑ κατηγορηματικά είχε καταδικάσει.

Οι κάτοικοι της πόλης προέβησαν σε διαμαρτυρίες για τη βάναυση μεταχείρισή τους από Άγγλους στρατιώτες και ήλθαν σε σύγκρουση μαζί τους. Η σύγκρουση πήρε διαστάσεις γενικότερη μάχης, με αποτέλεσμα να πληγωθούν πάνω από 200 άτομα, να φονευθούν δυο Έλληνες και ένα κοριτσάκι να πεθάνει από φόβο.

Ο Λουκάς Λουκά, που βρισκόταν την ώρα εκείνη στο σπίτι συναγωνιστή και συμμαθητή του, ξεκίνησε να πάει στο δικό του σπίτι, που ήταν δίπλα. Άγγλοι στρατιώτες που περιπολούσαν στους δρόμους τον άρπαξαν και κτυπώντας τον ανελέητα με ρόπαλα τον σκότωσαν. Το πόρισμα του θανατικού ανακριτή για τα αίτια που προκάλεσαν το θάνατό του έχει ως ακολούθως : “Ο θάνατος του Λουκά Ανδρέα Λουκά ωφείλετο σε εσωτερικήν αιμορραγίαν που προκλήθηκε από θλάσιν της αριστεράς μηνιγγίου αρτηρίας. Η θλάσις προξενήθηκε από κτύπημα αμβλέος οργάνου, το οποίον επέφερε κάταγμα στο κρανίον πάνω από το αριστερόν αυτί”.

Γιάγκου Νικόλαος
Γεννήθηκε στο χωριό Ζώδια, της επαρχίας Λευκωσίας, το 1934.
Στις 9 Οκτωβρίου 1958 βασανίστηκε μέχρι θανάτου και ξεψύχησε στον αστυνομικό σταθμό Λεύκας.
Γονείς : Πέτρος Γιάγκου και Χατζημαρία Χατζηχαραλάμπους
Aδέλφια : Γιάννης, Χαράλαμπος, Χαρίτων, Ανδρούλα

Ο Νικόλαος Γιάγκου τελείωσε το δημοτικό σχολείο Ζώδιας και ήταν γεωργός. Ορκίστηκε ως μέλος της ΕΟΚΑ λίγο πριν από την 1η Απριλίου 1955 και ανέλαβε τη στρατολόγηση και άλλων μελών στο χωριό του. Έλαβε μέρος σε διάφορες δραστηριότητες, όπως στην επίθεση εναντίον του αστυνομικού σταθμού Κουτραφά.

Διετέλεσε ομαδάρχης της Πάνω Ζώδιας και ανέπτυξε πλούσια δράση. Στο σπίτι του διατηρούσε κρησφύγετο στο οποίο φιλοξενούσε αντάρτες, αναλαμβάνοντας τόσο την προστασία και την τροφοδοσία τους, όσο και τη διακίνηση τους, γνωρίζοντας ανά πάσα στιγμή πού βρίσκονταν.

Στις 5 Οκτωβρίου 1958 έγινε επιτυχής ενέδρα της ΕΟΚΑ στην Κάτω Ζώδια και ο Νικόλαος ήξερε πού είχε καταφύγει η ομάδα των ανταρτών που διενήργησαν την επίθεση. Δυο μέρες μετά την ενέδρα συνελήφθη και βασανίστηκε μέχρι θανάτου, για να αποκαλύψει πού βρισκόταν ο τομεάρχης με την ομάδα του. Γνώριζε ότι η ομάδα βρισκόταν στο Νικητάρι μετά την ενέδρα στη Ζώδια, αλλά προτίμησε το θάνατο από την προδοσία. Πέθανε μπροστά στα μάτια του δεκαπεντάχρονου μαθητή Αντώνη Παπαευριπίδη, ο οποίος είχε επίσης συλληφθεί και βασανιστεί μαζί του.

Αναφέρει σχετικά ο Αντώνης :
“Ο ξυλοδαρμός από τους βασανιστές μας, που ήταν δυο αξιωματικοί της αστυνομίας, ένας Άγγλος και ένας Τούρκος και αρκετοί Άγγλοι στρατιώτες, συνεχιζόταν μια σε μένα, μια στον Νικολή, έξω από τη Μόρφου προς τη θάλασσα, κοντά σε ένα αυλάκι με νερό, όπου μας έριχναν, όταν λιποθυμούσαμε. Στις δυο η ώρα μετά τα μεσάνυχτα μας έβαλαν στο ίδιο αυτοκίνητο, το Νικολή μπροστά κι εμένα στο πίσω κάθισμα. Σε μια στροφή του δρόμου ο Νικολής έγειρε πάνω στην πόρτα, η οποία άνοιξε, αφήνοντας το σώμα του να κρέμεται κατατσακισμένο, ταλαιπωρημένο, μη μπορώντας να κάμει την παραμικρή προσπάθεια, για να κρατηθεί”.

Ο Νικόλαος Γιάγκου, σύμφωνα με μαρτυρία αστυνομικού, ξεψύχησε στον αστυνομικό σταθμό Λεύκας όπου είχε μεταφερθεί, κοντά στον οποίο και τάφηκε από τους δυο αξιωματικούς της αστυνομίας που του είχαν προκαλέσει το θάνατο.