Category: Νοέμβριος

Στις 3 Νοεμβρίου 1956 η ομάδα της ΕΟΚΑ Νέου Χωρίου προκάλεσε επίθεση εναντίον Άγγλων στρατιωτών, οι οποίοι περιόρισαν τις κινήσεις τους στην περιοχή, λόγω των συχνών επιθέσεων που δέχονταν από την ΕΟΚΑ. Ο αρχηγός της ομάδας Γεώργιος Στυλιανού, συμβούλευσε να υψωθεί ελληνική σημαία στο σχολείο του χωριού και να καταστραφεί το ταχυδρομικό κιβώτιο που έφερε πάνω το βρετανικό βασιλικό έμβλημα. Ειδοποιήθηκε για τα συμβάντα η αστυνομική αρχή Πόλεως Χρυσοχούς και στάλθηκαν στρατιωτικές δυνάμεις στο χωριό, στην είσοδο του οποίου τα οχήματά τους ενέπεσαν σε ενέδρα της ΕΟΚΑ που έστησαν οι ήρωες Γεώργιος Στυλιανού, Βάσος Παναγή και Γεώργιος Αναστάση. Αυτοί ακινητοποίησαν το δεύτερο όχημα της φάλαγγας με πυροδότηση ηλεκτρικής νάρκης, γιατί στο πρώτο οι δυνάμεις ασφαλείας είχαν δυο ομοχώριούς τους που είχαν πάρει για ανθρώπινες ασπίδες από το δρόμο. Έριξαν τις δυο τους χειροβομβίδες, εκ των οποίων η μια δεν εξερράγη και αποχώρησαν.

Οι Άγγλοι στρατιώτες, μαζί με Τούρκους επικουρικούς που δέχτηκαν την επίθεση, τους καταδίωξαν. Είχαν απομακρυνθεί αρκετά και ήταν έτοιμοι να καλυφθούν πίσω από βουνοκορφή, όταν ο Γεώργιος Στυλιανού, αρχηγός της αποστολής, πληγώθηκε στο πόδι. Οι δυο συναγωνιστές του γύρισαν πίσω και τον πήραν αλλά την στιγμή που αποχωρούσαν, οι στρατιώτες τους έφτασαν, ξεκίνησαν να τους πυροβολούν και εν τέλη τους συνέλαβαν.

Οι τρεις συλληφθέντες αγωνιστές μεταφέρθηκαν κάτω από ένα δέντρο, δεμένοι πισθάγκωνα. Εκεί οι Βρετανοί αλλά και οι Τούρκοι επικουρικοί, αγνοώντας κάθε ίχνος ανθρωπιάς, τους δολοφόνησαν με τον πιο απάνθρωπο τρόπο. Οι ήρωες Βάσος Παναγή και Γεώργιος Αναστάση, βρήκαν τραγικό αλλά ηρωικό θάνατο από επαναλαμβανόμενα λογχίσματα σε όλο τους το κορμί. Η αιμορραγία, αλλά και ο τραυματισμός των ζωτικών τους οργάνων, τους οδήγησε στο πάνθεο της αθανασίας.

Ο τρίτος, ο Γεώργιος Στυλιανού, πυροβολήθηκε στο κεφάλι και ο θάνατος του ήταν ακαριαίος. Η μικροψυχία της Βρετανοτουρκικής «συμμαχίας» όμως δεν τελείωσε εδώ, αφού πήραν τα άψυχα κορμιά των ηρώων και τα μετέφεραν στην πλατεία του χωρίου, όπου επέβαλαν σε όλους τους συγχωριανούς τους, να περάσουν και να δουν τους νεκρούς ήρωες, ενώ οι Βρετανοί και Τούρκοι συνέχιζαν να πυροβολούν και να λογχίζουν. Το αποκορύφωμα της Βρετανοτουρκικής φρικαλεότητας, ήταν όταν τους κρέμασαν στα στρατιωτικά τους οχήματά, και τους περιέφεραν στην Πόλη Χρυσοχούς.


*Την φωτογραφία, εκμοντέρνισε η σελίδα μας.

Ώρα να ακούσουμε, να παραδειγματιστούμε. Ώρα να πενθήσουμε τη χαμένη μας περηφάνια! Ώρα να εξυμνήσουμε τη δόξα και το μεγαλείο των γονιών ενός νεκρού γαμπρού!

«Κάποια μέρα» αφηγείται η Αναστασία, μάνα του Σάββα Ροτσίδη, τελευταίου ηρωικού νεκρού του έπους της ΕΟΚΑ, «αφότου ο γιος μας πήρε τα βουνά είπε το ράδιο ότι κάποιος σκοτώθηκε στα Αγρίδια. Δεν είπε ποιος ήταν.΄Ηρθαν δύο κοπέλια αστυνομικοί και μας έφεραν το χαπάρι».

«Να πάτε» μας είπαν στο «σανατόριο της Κυπερούντας να τον φέρετε». Πήγαμε μαζί ο άντρας μου τα υπόλοιπα παιδιά μου και δύο κοπέλια χωριανοί μας.

Στο νοσοκομείο Κυπερούντας μάς άνοιξαν και μπήκαμε μέσα, να τον αναγνωρίσουμε. Τι να σας πω, δεν τον κατάλαβα. Έβαλα το κεφάλι του μέσα στην αγκάλη μου. Ήταν παγωμένος. Τον είχαν σ΄ ένα παγωμένο μάρμαρο. Το πρόσωπο του πληγωμένο όπως ήταν δεν το κατάλαβα. Τα ρούχα του ξεσχισμένα ματωμένα και λερωμένα. Ζήτησε η κόρη μου να δει το πόδι του. Είχεν ελιά στο πόδι. Τον ξεσκεπάσαμε, είδαμε την ελιά, και τον φιλήσαμε όλοι. Γύρισε ο άντρας μου και τους λέει:

«Είναι ο γιός μου, όμως δεν θα τον πάρουμε μαζί μας. Ο Σάββας έφυγε από το σπίτι μας στολισμένος γαμπρός. Θα πάω πίσω στο χωριό μου να πάρω ρούχα γαμπρικά νάρτω να τον εντύσω. Όπως έφυεν από το σπίτι μου γαμπρός έτσι θέλω να γυρίσει».

«Φύγαμε και τον αφήσαμε» συνεχίζει η μάνα ηρωίδα. «Γυρισώντα μέρα πήγαμε να τον φέρουμε. Αγοράσαμε λοκούμια, καινούργια φορεσιά και ότι άλλο χρειαζόταν ο γιός μου. Επλύναμε τον και τον εντύσαμε. Στον δρόμο που τον φέρναμε κτυπούσαν χαρούμενα οι καμπάνες και ο κόσμος με λάβαρα, σημαίες και λουλούδια σαν να ήταν Ανάσταση».

«Ο πατέρας του αγέρωχος, αλύγιστος, υπέροχος μέσα στον μεγάλο του πόνο στάθηκε μαζί μου στο δίχωρο του σπιτιού μας όπου φέραμε τον Σάββα μας.

Δεχόμασταν συγχαρητήρια και μοιράζαμε λοκούμια στο κόσμο. Οι συγχωριανοί μας αποφάσισαν να γίνει η ταφή στη αυλή της εκκλησίας. ΄Ηρθαν πάρα πολλοί νέοι και νέες. Ιδιαίτερα οι νέες του Αγρού απάγγελλαν και τραγουδούσαν. Θυμούμαστε τα τραγούδια τους ως τώρα.

«Δεν λυπούμαι καθόλου για το θάνατο του γιου μου. Είμαι περήφανος γι’αυτόν. Πολέμησε δυο χρόνια στο στρατό της ελευθερίας και πέθανε σαν ήρωας. Τιμή του και δική μας τιμή.Η μνήμη του θα είναι αιώνια. Χωριανοί θάρρος, Ζήτω η ΕΟΚΑ» είπε ο άντρας μου στην ταφή του γιού μας.

Μετά την κηδεία διάταξε ο άντρας μου και στρώσαμε τραπέζι. Τους καλωσόρισε και τους ευχαρίστησε που τίμησαν το γάμο του γιου μας».

*Την φωτογραφία εκμοντέρνισε η σελίδα μας

Ο Frank Davis είναι ο άγγλος στρατιώτης που διετάχθη να ρίξει τη χειροβομβίδα στο κρησφύγετο του Κυριάκου Μάτση στο Δίκωμο στις 19 Νοεμβρίου 1958.

Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου και συγκεκριμένα το 1980, ο Frank Davis παραθέριζε στην Πάφο και σε επαφή του με τον ιδιοκτήτη εστιατορίου στο Χλώρακα κο Κώστα Πενταρά τον ρώτησε εάν γνώριζε την οικογένεια Μάτση.

Ο κος Κώστας Πενταράς του εξήγησε ότι γνωρίζει τον αδελφό του Κυριάκου Μάτση, Γιαννάκη Μάτση, και ο Frank Davis του αποκάλυψε ότι ήταν ο άγγλος στρατιώτης που έριξε την χειροβομβίδα στο κρησφύγετο του Κυριάκου Μάτση και ότι θέλει να γνωρίσει την οικογένεια του ήρωα καθώς και την επιθυμία του να παρευρεθεί σε μνημόσυνο του ήρωα στο Παλαιχώρι για να καταθέσει το δικό του στεφάνι.

Φαινότανε συγκλονισμένος από την μεγάλη εκτίμηση που έτρεφε προς τον ήρωα για την αντιμετώπιση του θανάτου στο υπόγειο κρησφύγετο και την άρνησή τoυ να παραδοθεί. Και αυτό φαίνεται από την εξιστόρηση του Κώστα Πενταρά από την περιγραφή των γεγονότων της 19ης Νοεμβρίου 1958 πάνω από το κρησφύγετο του ήρωα που του έδωσε ο Frank Davis κατά τη συνάντησή τους.
Ο Frank Davis έγραψε επιστολή προς τον Γιαννάκη Μάτση και του ζήτησε να συναντηθούν στο Λονδίνο. Σε επίσκεψη του κου Μάτση στην Αγγλία το 1982 διευθετήθηκε συνάντηση με τον Frank Davis σε εστιατόριο του Λονδίνου.

Ο Γιαννάκης Μάτσης περιγράφει:

«… Ο Frank Davis φαινότανε πολύ ανήσυχος όταν με συνάντησε διότι διερωτάτο ποια θα ήταν η αντίδρασή μου. Μετά από συνομιλία λίγων λεπτών αντελίφθηκε ότι το παρελθόν και η συμπεριφορά το στο Δίκωμο δεν ήταν τίποτε περισσότερο από εκτέλεση διαταγών των ανωτέρων του όταν έριχνε την μοιραία χειροβομβίδα στο κρησφύγετο. Έγινε πολύ ομιλητικός και μου εξήγησε με δέος την ψυχολογική κατάσταση στην οποία ευρίσκετο έκτοτε δολοφονώντας έστω και κατόπιν διαταγών έναν ανυπεράσπιστο άνθρωπο.

Μου εξεθήασε τον ηρωισμό του Κυριάκου Μάτση και μου διηγήθηκε λεπτομερώς πώς εξελίχθησαν τα γεγονότα κατά την περικύκλωση του κρησφυγέτου και την συμπεριφορά του αγγλικού στρατού μέχρι τη στιγμή της ρήψεως της χειροβομβίδας.

Ο Frank Davis εξεδήλωνε μεγάλο θαυμασμό για τον ήρωα και μου ζήτησε να επισκεφθεί το Παλαιχώρι στις 19 Νοεμβρίου 1983 για να γνωρίσει τους γονείς του και να καταθέσει στεφάνι.

Ενώ είχαν όλα διευθετηθεί για την άφιξή του στην Κύπρο θεωρήσαμε σωστό να αναβάλει την επίσκεψή του για τον επόμενο χρόνο λόγω της αναταραχής που δημιουργήθηκε μετά την εξαγγελία εκείνες τις ημέρες της ίδρυσης του ψευδοκράτους από τους Τουρκοκυπρίους πράγμα το οποίο συμφώνησε και ο ίδιος.

Εν τω μεταξύ είχε δημοσιοποιηθεί η εδώ άφιξη του Frank Davis και η επίσκεψή του στο Παλαιχώρι. Σε επανειλημμένες προσπάθειές μας να επικοινωνήσουμε αργότερα με τον ίδιο απέβησαν άκαρπες και ο Frank Davis είχε ουσιαστικά εξαφανισθεί χωρίς να δώσει κανένα σημείο ζωής».

Σαν σήμερα 10/11/1954, ο Αρχηγός Διγενής φτάνει στην Κύπρο και το έπος του εθνικοαπελευθερωτικού μας Αγώνα, παίρνει σάρκα και οστά.

Γράφει ο Νικόλας Μαυρονικόλας στο βιβλίο του «Η μαρτυρία μου»:

«Σε λίγα λεπτά άρχισε να διακρίνεται ο όγκος του καραβιού. Είχαμε βεβαιωθεί ότι επρόκειτο για το καράβι που περιμέναμε. Όπως έχω αναφέρει και προηγουμένως η ακτή εκεί ήταν εντελώς ακατάλληλη για να γίνει αποβίβαση. Ανεβήκαμε αμέσως πάνω και αρχίσαμε να τρέχουμε προς την περιοχή «Αλυκής» στον προκαθορισμένο μικρό κολπίσκο όπως είχε προσχεδιαστεί.

Ο Κώστας τρέχοντας χρησιμοποιούσε το ηλεκτρικό φανάρι κάνοντας κυκλικές κινήσεις, σήματα για να δώσει οδηγίες στον καπετάνιο προς τα που έπρεπε να οδηγηθεί .Φαίνεται ότι ο καπετάνιος είχε αντιληφθεί τα σήματά μας και άρχισε να κινείται προς το μέρος όπου εμείς είχαμε φτάσει.

Σε δέκα λεπτά περίπου το καράβι βρισκόταν απέναντι μας σε μια απόσταση εκατό περίπου μέτρων από την ακτή και προσέξαμε ότι έπαψε να κινείται. Ο Κώστας έβαλε το χέρι στο στόμα και φώναξε δυνατά το σύνθημα «Εδώ Ακρίτας», εδώ Ακρίτας». Η απάντηση ήρθε αμέσως «Εδώ Διγενής, Εδώ Διγενής». Ο Κώστας φώναξε δυνατά: «Είμαστε έτοιμοι ελάτε» Είδαμε να κατεβάζουν βάρκα και να μπαίνουν μέσα ορισμένα άτομα. Η βάρκα άρχισε να κινείται προς το μέρος μας και σε λίγα λεπτά βρισκόταν απέναντι μας, πολύ κοντά μας.

Η βάρκα έμεινε τρία-τέσσερα μέτρα από την ξηρά. Εμείς προχωρήσαμε προς τη βάρκα. Μπήκαμε μέσα στο νερό για να βοηθήσουμε τους επιβάτες να αποβιβαστούν. Μέσα στη βάρκα βρίσκονταν τρία-τέσσερα άτομα. Εγώ βοήθησα κάποιον να επιβιβαστεί. Τον επήρα στην αγκαλιά μου για να μην πατήσει μέσα στο νερό.
Το άτομο αυτό ήταν ο Διγενής. Φαινόταν ότι δεν μπορούσε να κρατηθεί στα πόδια του και έδειχνε να είναι πολύ καταπονημένος».

Η απόφαση για αντικατάσταση του υπερφίαλου στρατάρχη Χάρτινγκ είχε ανακοινωθεί από τα μέσα του Οκτώβρη του 1957 και ο αντικαταστάτης του θα ήταν ο Σερ Φούτ. Η ΕΟΚΑ, ο Διγενής και ο Αγώνας για την Ελευθερία νίκησαν τον αιμοσταγή στρατάρχη που έφευγε νικημένος από την Κύπρο. Αυτή η αλλαγή επ’ ουδενί δεν θα άλλαζε, φυσικά, την βρετανική πολιτική στο κυπριακό. Ο ηττημένος Χάρτινγκ άφηνε την Κύπρο με την ανάμνηση βασανιστού και δήμιου κατά την αναχώρησή του για το Λονδίνο στις 4 Νοεμβρίου 1957. Πριν αναχωρήσει απάντησε σε ερωτήσεις δημοσιογράφων σχετικά με τους λόγους παραίτησης αλλά και την αυστηρότητά του και τα σκληρά μέτρα που είχε πάρει κατά την διάρκεια της διακυβέρνησής του στο νησί Είπε σχετικά :

«Έφθασα εις Κύπρον δια περιορισμένην περίοδον, προς επιτέλεσιν ωρισμένου καθήκοντος, κατά δε το παρελθόν έτος έφθασα εις το συμπέρασμα, ότι έπραξα ότι ηδυνάμην έναντι του καθήκοντος τούτου. Έκρινα, ότι εκείνος, ο οποίος θα ευρίσκετο εν Κύπρο κατά τους προσεχείς ολίγους μήνας, πρέπει να παραμείνη και κατά τα προσεχή ολίγα έτη, πράγμα το οποίον δεν θα ηδυνάμην να πράξω εγώ. Έκρινα, ότι ήτο αναγκαία μακρά παραμονή διότι εφθάσαμεν τώρα εις σπουδαίον σημείον εν Κύπρο».

Και για το θέμα της υπερβολής των σκληρών και αυστηρών μέτρων απάντησε :

«Βεβαίως όχι. Όταν έφθασα εις Κύπρον συνήντησα μιαν βάναυσον και απάνθρωπον οργάνωσιν, υποστηριζομένην υπό μιας ασυνειδήτου εκκλησίας. Δεν πιστεύω ότι το έργον μου θα ηδύνατο να εκτελεσθή κατ’ άλλον τρόπον».

Φάνηκε, λοιπόν, για μια ακόμη φορά αμετανόητος και σκληρός ο Χάρτινγκ με εκφράσεις όπως «..απανθρώπου οργανώσεως» για την ΕΟΚΑ και «..ασυνηδείτου Εκκλησίας». Ανάλογες δηλώσεις έκανε και κατά την άφιξή του στην αγγλική πρωτεύουσα προσθέτοντας, μάλιστα, ότι η ΕΟΚΑ είναι σε θέση να ξαναρχίσει ανά πάσα στιγμή τη δράση της, αφού προέβη κατά τους δυο τελευταίους μήνες σε εντατική στρατολόγηση με ταυτόχρονη εκπαίδευση και εξοπλισμό των ανδρών της.

Αυτές οι ανεκδιήγητες δηλώσεις ανάγκασαν το Αρχηγό Διγενή να εκδώσει ένα φυλλάδιο με τον τίτλο «ΟΙ ΝΑΖΗΤΟΡΗΔΕΣ ΚΑΙ ΗΜΕΙΣ» στο οποίο ανέφερε τα σκληρά και απάνθρωπα μέτρα των δυνάμεων ασφαλείας κατά των αθώων Κυπρίων, υπογραμμίζοντας, στο τέλος, την απόφαση να αγωνιστούν με όλες τους τις δυνάμεις χωρίς να υπολογίσουν τις θυσίες με μόνο στόχο την ελευθερία τους.

Ένα γεγονός από αυτή την αλυσίδα είναι η πρώτη μεγάλη μάχη της ΕΟΚΑ, τον Νοέμβριο του 1955, η «μάχη του Πεύκου». Ήδη από τις 19 Νοεμβρίου 1955, ο Γρίβας είχε διατάξει, από την Κυπερούντα όπου βρισκόταν, ένταση της δράσης της ΕΟΚΑ με την κωδική ονομασία «Εξόρμησις προς την νίκην». Ήθελε ο ίδιος να δώσει το έναυσμα της νέας φάσης του ένοπλου αγώνα με ενέδρα στην περιοχή. 

Όταν βράδιασε η 22α Νοεμβρίου, η ομάδα, γύρω στα 25 άτομα, εθελοντές αντάρτες και καταζητούμενοι, ξεκίνησε για τον χώρο της ενέδρας, στον δρόμο Κυπερούντας-Χανδριών. Ο χώρος είχε αναγνωριστεί και είχε επιλεγεί εκ των προτέρων από τον τομεάρχη Πιτσιλιάς, Ρένο Κυριακίδη. Κριτήριο ήταν η παροχή κάλυψης στους αγωνιστές, η καλή οπτική προς τον δρόμο και οι στροφές του δρόμου που θα ανάγκαζαν τα οχήματα να μειώσουν ταχύτητα. Επίσης, από εκείνο το σημείο ξεκινούσε το μονοπάτι που οδηγούσε στα λημέρια των Σπηλιών όπου θα κατέφευγαν μετά την ενέδρα οι αντάρτες. 

Σκοπός της βραδινής μετάβασης στον χώρο ήταν να βεβαιωθεί ο Γρίβας ότι οι θέσεις των ανδρών ήταν επαρκείς, ασφαλείς και ότι διασφάλιζαν το βέλτιστο αποτέλεσμα. Επίσης, ο Διγενής ήθελε να διαπιστώσει ότι το καταστρωθέν σχέδιο δράσης ήταν αποτελεσματικό. Οι αγωνιστές τοποθετήθηκαν ανάλογα με το όπλο που κρατούσε ο καθένας. Ο Γρίβας περνούσε από τις θέσεις των ανταρτών και τους υποδείκνυε, αν έκρινε σκόπιμο, να τις μετακινήσουν, να τις βελτιώσουν ή να τις ενισχύσουν. Μετά από λίγη ώρα δόθηκε διαταγή να επιστρέψουν στην Κυπερούντα. 

Ξημερώματα της 23ης Νοεμβρίου οι άνδρες της ΕΟΚΑ μαζί τον αρχηγό της οργάνωσης, επέστρεψαν στον χώρο της ενέδρας και πήραν τις θέσεις τους. Στάλθηκε ένα άτομο στο απέναντι βουνό ως παρατηρητής. Ο Γρίβας έδωσε τις τελευταίες οδηγίες. 

Ξαφνικά, γύρω στις 15:00 είδαν το κόκκινο μαντήλι του παρατηρητή να ανεμίζει δύο φορές. Σήμαινε ότι προσέγγιζαν δύο οχήματα ερχόμενα από το Τρόοδος. Οι αγωνιστές έσφιξαν τις βόμβες και τα όπλα στα χέρια τους. Οι αισθήσεις τους σε εγρήγορση. Μετά από λίγα λεπτά άκουσαν τις μηχανές οχημάτων να προσεγγίζουν. Το ένα ήταν ένα ελαφρό τεθωρακισμένο με πυργίσκο επί του οποίου βρισκόταν πολυβόλο και το άλλο ένα ελαφρύ όχημα τύπου Champ. 

Το πρώτο όχημα με τους ανύποπτους Βρετανούς βρισκόταν πλέον κοντά στην ηλεκτρική νάρκη στην είσοδο του χώρου της ενέδρας. Η ανατίναξη δεν έγινε. Όταν το όχημα βρέθηκε κοντά στους χειροβομβιστές δέχθηκε την επίθεση τους και ταυτόχρονα ξεκίνησε να δέχεται τα πυρά των ενεδρευόντων. Τα πολυβόλα και τα τυφέκια των αγωνιστών χτυπούσαν τον εχθρό. Οι χειροβομβίδες έπεφταν βροχή. Το ένα όχημα, Champ, δέχτηκε τον όγκο του πυρός και έπεσε στη χαράδρα. Ο οδηγός του άλλου, του ελαφρά τεθωρακισμένου, έντρομος ανέπτυξε ταχύτητα. Όδευε προς τη δεύτερη ηλεκτρική νάρκη, στην έξοδο του κλοιού της ενέδρας. Ούτε η δεύτερη νάρκη εξερράγη. Το όχημα ανέπτυξε ταχύτητα και διέφυγε. Οι αγωνιστές συνέχισαν να χτυπούν το ακινητοποιημένο Champ. 

Αίφνης, όσοι βρίσκονταν κοντά στο όχημα είδαν δύο Βρετανούς να εξέρχονται από αυτό και να επιχειρούν να διαφύγουν. Ο Χαρίλαος Ξενοφώντος τους φώναξε απότομα: «Hands up» (Ψηλά τα χέρια) και πρόταξε το όπλο του. Aιφνιδιάστηκαν και σήκωσαν τα χέρια. Στο όπλο του Ξενοφώντος όμως δεν υπήρχαν σφαίρες. Είχαν εξαντληθεί από τη μάχη. Φώναξε σε άλλον συναγωνιστή του να του δώσει το όπλο του. Στα δευτερόλεπτα που διέρρευσαν, οι στρατιώτες ξεκίνησαν να τρέχουν και διέφυγαν. 

Όταν ο Διγενής αντιλήφθηκε ότι ήταν ασφαλές για τους συμμετέχοντες να εξέλθουν από τις θέσεις τους, έριξε τη συνθηματική φωτοβολίδα λήξης της μάχης. Συγκεντρώθηκαν και ξεκίνησαν να περπατούν στο μονοπάτι που οδηγούσε στα λημέρια των Σπηλιών. Όπως μαρτυρεί ο Χαράλαμπος Μπαταριάς, ήταν όλοι πολύ περήφανοι και ικανοποιημένοι. Αισθάνονταν ότι επιτελούσαν το χρέος τους στην Πατρίδα και ότι αποτελούσαν συνέχεια της κλεφτουριάς του 1821. Ήταν αποφασισμένοι. Να πεθάνουν ή να ελευθερωθούν.

Το βάπτισμα του πυρός

Ο Γρίβας, αποτιμώντας ευσύνοπτα την μάχη έγραψε: «Ήτο η πρώτη καλώς ωργανωμένη επιχείρησις ανταρτικής ομάδος». Επιπλέον, ο Κυριάκος Κόκκινος είχε δηλώσει χαρακτηριστικά για την ευψυχία των αγωνιστών: «Χρειάζεται μεγάλο θάρρος να κάνεις τέτοιες ριψοκίνδυνες ενέργειες χωρίς να έχεις στοιχειώδεις γνώσεις πολέμου». Η σημασία της μάχης είναι τριπλή. Αρχικά σε αυτήν έλαβε το βάπτισμα του πυρός σχετικά μεγάλος αριθμός ατόμων. Μέχρι τότε, τα μέλη της ΕΟΚΑ είχαν τύχει εκπαίδευσης ως επί το πλείστον σε θεωρητικό επίπεδο, τόσο στις τακτικές του ανταρτοπολέμου, όσο και στη χρήση των όπλων και των εκρηκτικών. Η συγκεκριμένη μάχη ήταν η πρώτη ευκαιρία να θέσουν σε εφαρμογή όσα μάθαιναν θεωρητικά. Η δεύτερη σημασία της μάχης ήταν η εμπλοκή του ίδιου του Γρίβα. Η παρουσία του, σύμφωνα και με τις μαρτυρίες των εμπλεκομένων, τους έδινε θάρρος και τους δημιουργούσε το αίσθημα της ασφάλειας, της εμπιστοσύνης και της αυτοπεποίθησης. Η τρίτη σημασία είναι ότι η ενέδρα πραγματοποιήθηκε με το φως της μέρας, κάνοντας έτσι τους Βρετανούς να αισθάνονται ανασφαλείς, ακόμα και τη μέρα. Η ΕΟΚΑ παραμόνευε πλέον κάθε ώρα, παντού. 

Ένας νεκρός, δύο τραυματίες και αντίποινα

Οι Άγγλοι ανακοινώνοντας τα αποτελέσματα της ενέδρας έκαναν λόγο για έναν νεκρό στρατιώτη και δύο τραυματίες, έναν αξιωματικό και έναν οπλίτη.

Νεκρός ήταν ο οδηγός του οχήματος Champ, 25χρονος στρατιώτης Μηχανικού (σκαπανέας) Robert Peter Melson του 37ου Τάγματος Μηχανικού. Επιζώντες που κατάφεραν να διαφύγουν τραυματίες ήταν ο ανθυπολοχαγός Martin Musson και ο σκαπανέας Sawyer. 

Όταν το τεθωρακισμένο έφθασε στο αγγλικό στρατόπεδο στον Αγρό, ενημέρωσε για την προσβολή. Έτσι μεγάλος αριθμός καταδρομέων της 3ης Ταξιαρχίας Καταδρομών κινήθηκε προς την περιοχή της ενέδρας. Την επόμενη μέρα, στις 6:00, οι Άγγλοι καταδρομείς ως αντίποινα σκότωσαν τον 55χρονο Αυγουστή Σάββα Βοροκλινιώτη, ο οποίος περνούσε ανυποψίαστος από την περιοχή.

Η επίσημη δικαιολογία ήταν ότι κλήθηκε να σταματήσει και παράκουσε. Κατά τη διάρκεια της ανάσυρσης του νεκρού σκαπανέα και του οχήματος από το γκρεμό, εντοπίστηκαν φυσίγγια που είχαν πάθει αφλογιστία. Την αναφορά επιβεβαιώνει η μαρτυρία του Σάββα Κουλλαπή, ο οποίος αφηγείται ότι αρκετές από τις σφαίρες του είχαν πάθει αφλογιστία. 

Του δρ Χαράλαμπου Αλεξάνδρου*

*Ειδικός επιστήμονας Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Aναδημοσίευση: Philenews