Category: Οκτώβριος

Κάσπης Παναγιώτης
Γεννήθηκε στο Ριζοκάρπασο, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 23 Μαρτίου 1939.
Σκοτώθηκε στις 13 Οκτωβρίου 1958 σε ενέδρα, που έστησε με συναγωνιστές του έξω από το Ριζοκάρπασο.
Γονείς : Νικόλας και Αννεζού Κάσπη
Αδελφός : Ανδρέας

Ο Παναγιώτης Κάσπης φοίτησε στο Αρρεναγωγείο και το Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου, από το οποίο αποφοίτησε τον Ιούνιο του 1958 και ετοιμαζόταν να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Σωματικής Αγωγής Αθηνών. Το καλοκαίρι του 1956 εντάχθηκε στις τάξεις της Άλκιμης Νεολαίας ΕΟΚΑ, και το 1957, ως ομαδάρχης ΑΝΕ, μεταπήδησε στις ομάδες κρούσεως του σχολείου του. Ήταν ίνδαλμα για τους συμμαθητές του για το ζήλο που επεδείκνυε στον αγώνα και για τις αθλητικές του ικανότητες. Τον Ιούνιο του 1958, με την αποφοίτησή του, μεταπήδησε στην εξωσχολική ομάδα της ΑΝΕ, η οποία λειτουργούσε και ως εφεδρική ομάδα κρούσεως. Δραστηριοποιήθηκε παράλληλα και στο Ελεύθερο Εργατικό Σωματείο Ριζοκαρπάσου και δούλεψε πολύ για την οργάνωση και τα δίκαια των εργατών.

Στις 13 Οκτωβρίου 1958 ο Παναγιώτης Κάσπης με τους συναγωνιστές του Ιωάννη Τανή, Νικόλα Χρονία και Παύλο Δημητρίου διενήργησαν βομβιστική επίθεση εναντίον φάλαγγας στρατιωτικών οχημάτων, την οποία ανέμεναν να επιστρέψει από τον Απόστολο Ανδρέα, στην τοποθεσία “Γούππα” της περιοχής της Βίκλας, σ’ ένα ύψωμα έξω από το Ριζοκάρπασο. Γύρω στη μία μετά το μεσημέρι κτύπησαν τη φάλαγγα με τρεις χειροβομβίδες.

Όπως κατέθεσε στη θανατική ανάκριση για τα αίτια του θανάτου του Κάσπη, ο λοχίας Χάισον, που ήταν επικεφαλής της αυτοκινητοπομπής, έδωσε εντολή για ακινητοποίηση των στρατιωτών αμέσως μετά την έκρηξη των βομβών, αναμένοντας ότι θα ακολουθούσε επίθεση με όπλα. Όταν τούτο δεν έγινε, εξαπέλυσε τους άνδρες του σε καταδίωξη των δραστών με σχέδιο να τους κυκλώσουν στις κορυφογραμμές. Παράλληλα κάλυψε και τις εισόδους στο χωριό. Το κυνηγητό κράτησε πέραν των δυο ωρών. Στο μεταξύ πληγώθηκε βαριά και συνελήφθη ο ένας από τους συναγωνιστές του, ο Ιωάννης Τανής.

Σε μια περίπου ώρα ο Κάσπης προσπάθησε να διολισθήσει στο χωριό από μια στενή δίοδο μεταξύ ενός σπιτιού και κάποιου δένδρου φραγκοσυκιάς. Εκεί τον πέτυχαν οι σφαίρες Άγγλου στρατιώτη, ο οποίος κάλυπτε την είσοδο κρυμμένος σε θάμνο και έπεσε διάτρητος από σφαίρες. Οι Άγγλοι στρατιώτες που πλησίασαν τον πυροβόλησαν κατ’ επανάληψη και έδειξαν τη μικρότητά τους ακρωτηριάζοντας το σώμα του.

Κάρυος Γεώργιος
Γεννήθηκε στο χωριό Αυγόρου, της επαρχίας Αμμοχώστου, το 1930.
Πέθανε στις 28 Οκτωβρίου 1958 στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, μετά από τραυματισμό του σε σύγκρουση με Άγγλους στρατιώτες.
Γονείς : Κυριάκος και Φλουρέντζα Κάρυου
Αδέλφια : Ανδρέας Κάρυος, που έπεσε στη μάχη του Αχυρώνα Λιοπετρίου, Αντώνης, Χρυσή, Ζηνοβία, Πέτρος, Ορθόδοξος, Αναστασία.

Ο Γεώργιος Κάρυος φοίτησε στο δημοτικό σχολείο Αυγόρου και ήταν ανάπηρος στο ένα του πόδι, λόγω βλάβης στην επιγονατίδα. Εργαζόταν ως μηχανοδηγός σε αγροτικές εργασίες. Από τους συγχωριανούς του χαρακτηριζόταν, για τη δραστηριότητά του, ως ένα ηφαίστειο σε διαρκή ενέργεια. Ενεργοποιήθηκε στον αγώνα από το 1952, ενώ βρισκόταν στην Αθήνα. Μιλούσε παντού για τον αγώνα και την Ένωση. Έγραφε ποιήματα, εμψύχωνε και οργάνωσε τη νεολαία για τον αγώνα. Με την έναρξη της ένοπλης δράσης από την ΕΟΚΑ λάμβανε μέρος στις επιθέσεις και τις ενέδρες των ομάδων της περιοχής του ως φρουρός και σηματοδότης. Μετέφερε επίσης μαχητές στους τόπους επιθέσεως και είχε την ευθύνη για την απόκρυψη του οπλισμού τους.

Την 1η Απριλίου 1955 συνελήφθη και κρατήθηκε για δεκαπέντε μέρες. Συνελήφθη ξανά στις 4 Απριλίου 1957 και αφού υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια, κρατήθηκε στα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς και Πύλας. Μετά τον ηρωικό θάνατο του αδελφού του Ανδρέα, στον Αχυρώνα του Λιοπετρίου, δραπέτευσε από τα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς, χωρίς να ζητήσει την έγκριση του Διγενή. Γλίστρησε έρποντας μέσα από ένα σωλήνα των 20 ιντσών, μήκους 150 περίπου μέτρων, που κατέληγε στην είσοδο των κρατητηρίων και έφυγε ως εργάτης.

Συνενώθηκε με την ανταρτική ομάδα του τομέα Μόρφου, στην οποία έγινε δεκτός από τον τομεάρχη, επειδή γνώριζε την οικογένειά του. Σε δεκαπέντε μέρες η ομάδα περικυκλώθηκε από αγγλικά στρατεύματα στον Αστρομερίτη, όπου είχε επιβληθεί κατ’ οίκον περιορισμός. Η ομάδα έκαμε έξοδο θανάτου. Ο Κάρυος κρύφτηκε και όταν οι Άγγλοι στρατιώτες τον εντόπισαν, τους επιτέθηκε με το μοναδικό περίστροφο που κρατούσε. Στη σύγκρουση που ακολούθησε τον πλήγωσαν και τον συνέλαβαν στις 19 Οκτωβρίου 1958. Πέθανε μετά από εννέα μέρες στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Η μητέρα του τον αποχαιρέτησε κατά την ταφή του με αυτοσχέδιο δίστιχο ποίημά της :

“Κάθε σαράντα τζι ένα γιον, διώ εις την πατρίδα
τζι ελπίζω ότι σύντομα θα’ ρθει Ελευθερία”.

Γεννήθηκε στο χωριό Λευκόνοικο, της επαρχίας Αμμοχώστου, το 1922.
Φονεύθηκε στις 6 Οκτωβρίου 1958 στο χωριό του από Άγγλους.
Σύζυγος : Άννα Ζάνου
Παιδιά : Παναγιώτης και Μιχάλης
Γονείς : Μιχάλης και Μάρθα Ζάνου
Αδέλφια : Κυριάκος, Ανδρέας, Ελένη

Ο Σάββας Ζάνου φοίτησε στο δημοτικό σχολείο Λευκονοίκου και εργαζόταν ως μηχανοδηγός. Ήταν μέλος της πολιτοφυλακής Λευκονοίκου.

Στις 6 Οκτωβρίου 1958, ο Σάββας Ζάνος ξεκίνησε για τη δουλειά του στη Μόρφου. Πήγε μέχρι την Κυρά και γύρισε πίσω στο χωριό του, επειδή είχε επιβληθεί κατ’ οίκον περιορισμός. Άφησε τα πράγματά του και έφυγε βιαστικά. Είπε στη γυναίκα του ότι τα “κοπέλια”, δηλαδή οι άνδρες της ΕΟΚΑ, είχαν βάλει βόμβα εναντίον των Άγγλων στο δρόμο των Γουφών και δεν εξερράγη. Τους είπε να τη μεταφέρουν προς την τουρκική συνοικία, απ’ όπου υπήρχε πιθανότητα να περάσουν οι Άγγλοι και ανησυχούσε γι’ αυτούς.

Στη συνέχεια πήγε στο κουρείο. “Τον ξύριζα”, αφηγείται ο κουρέας του Ανδρέας Λαουτάρης, “όταν ακούστηκε η έκρηξη. Σηκώθηκε μισοξυρισμένος και μου είπε, ‘φεύγω’. Φύγαμε μαζί. Στην επιστροφή προς το σπίτι μας – είμαστε γείτονες – επέμενε να περάσει απ’ εκεί που έγινε η έκρηξη, ενώ εγώ επέμενα να πάμε από αλλού. Δε με άκουσε και πήγε μόνος του”. Οι Άγγλοι στρατιώτες τον συνέλαβαν και τον κατακρεούργησαν.

Η κηδεία του έγινε σε ατμόσφαιρα συγκλονισμού, αλλά και εθνικής έξαρσης και θαυμασμού.

Γιαννή Ιωάννης Στυλιανού
Γεννήθηκε στο χωριό Τρίκωμο, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 3 Μαΐου 1929.
Σκοτώθηκε στις 24 Οκτωβρίου 1958 στο χωριό του, από έκρηξη νάρκης.
Σύζυγος : Μυροφόρα Στυλιανού
Παιδιά : Κυριάκος, Δημητράκης, Στέλιος, Γιάννης
Γονείς : Στυλλής και Παντελού Γιάννου
Αδέλφια : Γεώργιος, Χρυσταλλού, Παναγιώτα, Ανδρέας, Σωτήρης, Μιχαήλ και Ανδρόνικος

Ο Γιαννής Στυλλή ήταν απόφοιτος του δημοτικού σχολείου Τρικώμου και εργαζόταν ως οικοδόμος. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση των σωματείων ΣΕΚ και “Νέος Αιών” Τρικώμου.

Εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ το 1956 στις ομάδες κρούσεως Τρικώμου και πέρασε σχεδόν από όλα τα τμήματα της Οργάνωσης, συνεργαζόμενος με τους αντάρτες της περιοχής του. Βοηθούσε στην κατασκευή βομβών και όπλων. Έλαβε μέρος σε ενέδρες εναντίον του εχθρού και για πολύ καιρό δεν πήγαινε δουλειά, επειδή οι ευθύνες που είχε αναλάβει στην οργάνωση δεν του άφηναν χρόνο.

Στις 24 Οκτωβρίου 1958, μαζί με το συναγωνιστή του Νίκο Καραντώνη και άλλους, τοποθέτησαν νάρκη πιέσεως στο δρόμο μεταξύ του αστυνομικού σταθμού Τρικώμου και του βοηθητικού αστυνομικού σταθμού, που βρισκόταν στα Περιβόλια του Τρικώμου, με στόχο το στρατιωτικό αυτοκίνητο που διακινούσε Άγγλους αστυνομικούς από τον ένα σταθμό στον άλλο.

Μετά την τοποθέτηση της νάρκης και, ενώ όλοι αποχωρούσαν και βρίσκονταν σε κάποια απόσταση, ο Γιαννής είδε μια μεγάλη πέτρα και την τοποθέτησε σε σημείο του δρόμου, έτσι που να εμποδίζει το στρατιωτικό αυτοκίνητο και να το υποχρεώσει να περάσει πάνω από τη νάρκη. Στην προσπάθειά του όμως αυτή, πάτησε τη νάρκη, η οποία ανατινάχθηκε προκαλώντας ακαριαία το θάνατό του και πληγώνοντας κρίσιμα το συναγωνιστή του Νίκο Καραντώνη, ο οποίος τη στιγμή εκείνη έριχνε πιπέρι για εξουδετέρωση της οσμής τυχόν ανιχνευτικών σκύλων που οι Άγγλοι συνήθιζαν να χρησιμοποιούν στις έρευνές του, μετά από επιθέσεις και άπλωνε το χέρι του να τον εμποδίσει, επειδή αντιλήφθηκε ότι θα πατούσε τη νάρκη.

Καραντώνης Νίκος
Γεννήθηκε στην κωμόπολη Τρίκωμο, της επαρχίας Αμμοχώστου, το 1934.
Σκοτώθηκε στις 24 Οκτωβρίου 1958 στη γενέτειρά του, από έκρηξη νάρκης.
Γονείς : Κυριάκος και Αννεττού Καραντώνη
Αδέλφια : Αντώνης, Αγγελική, Αλεξάνδρα, Μιχαλάκης, Σωτήρα, Χαρούλα
Ετεροθαλή αδέλφια : Ανδρέας και Κατερίνα

Ο Νίκος Καραντώνης τελείωσε το δημοτικό σχολείο και φοίτησε για δυο χρόνια στο Γυμνάσιο Τρικώμου. Αναγκάστηκε να διακόψει τη φοίτησή του και εργαζόταν ως ελαιοχρωματιστής, για να βοηθήσει οικονομικά τη μητέρα του, επειδή πέθανε ο πατέρας του. Εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ την ίδια μέρα με το φίλο του Γιαννή Στυλλή. Έλαβε μέρος σε διάφορες ενέδρες εναντίον των Άγγλων. Κατασκεύαζε νάρκες, χειροβομβίδες και συνόδευε αντάρτες.

Στις 20 Οκτωβρίου 1958, μαζί με το Γιαννή Στυλλή και άλλους συναγωνιστές τους, είχαν τοποθετήσει νάρκη στο δρόμο μεταξύ του αστυνομικού σταθμού, που βρισκόταν στα Περιβόλια του Τρικώμου, όπου υπήρχε στρατός. Στόχος τους ήταν το αστυνομικό αυτοκίνητο που διακινούσε Άγγλους από τον ένα σταθμό στον άλλο. Για τρεις κατά συνέχεια μέρες τοποθετούσαν τη νάρκη στο δρόμο, χωρίς να πετύχουν το στόχο τους. Ήταν νάρκη πιέσεως, πολύ δυνατή, επιτόπιας κατασκευής. Τη σήκωναν κάθε φορά και την επομένη την επανατοποθετούσαν.

Στις 24 Οκτωβρίου 1958 την τοποθέτησαν και πάλι. Ο συναγωνιστής του Γιαννής Στυλλή σκέφτηκε να βάλει στην απέναντι πλευρά του δρόμου μια μεγάλη πέτρα, για να υποχρεωθεί το στρατιωτικό όχημα που ανέμεναν να λοξοδρομήσει και να περάσει πάνω από τη νάρκη. Στην προσπάθειά του όμως αυτή πάτησε τη νάρκη, η οποία εξερράγη, σκοτώνοντας ακαριαία τον ίδιο και τραυματίζοντας κρίσιμα το Νίκο. Ο Νίκος, σύμφωνα με τους συναγωνιστές του, αντιλήφθηκε τον κίνδυνο που διέτρεχε ο Γιαννής να πατήσει τη νάρκη και άπλωσε το χέρι του να τον τραβήξει πίσω. Πέθανε την επομένη στο Νοσοκομείο Αμμοχώστου από βλήμα της νάρκης που καρφώθηκε στην καρδιά του.

Χατζηγιακουμής Σπύρος
Γεννήθηκε στο χωριό Κυθρέα, της επαρχίας Λευκωσίας, το 1932.
Πέθανε από βασανιστήρια Άγγλων ανακριτών, στις 16 Οκτωβρίου 1958.
Σύζυγος : Ειρήνη Χατζηγιακουμή
Τέκνα : Ανδρέας, Κώστας, Γιάννης, που μετονομάστηκε σε Σπύρο μετά το θάνατο του πατέρα του, και Χρυστάλλα
Γονείς : Κώστας και Ελένη Χατζηγιακουμή
Αδέλφια : Γιώργος, Παύλος, Μαρίτσα, Παρασκευού, Αννίκα, Ελένη, Νικόλας, Ανδρέας και Αντώνης

Ο Σπύρος Χατζηγιακουμής τελείωσε το δημοτικό σχολείο Κυθρέας και ήταν γεωργός. Στον αγώνα της ΕΟΚΑ εργαζόταν μυστικά και αθόρυβα.

Στις αρχές Οκτωβρίου 1958 είχε επιβληθεί κατ’ οίκον περιορισμός και στις επτά ενορίες της Κυθρέας και ακολούθησαν έρευνες. Στις 16 Οκτωβρίου επαναλήφθηκε ο περιορισμός, κατά τον οποίο, μαζί με τους Άγγλους, περιφερόταν και προδότης προσωπιδοφόρος. Αφού οι στρατιώτες μάζεψαν τους άνδρες στο Κεφαλόβρυσο, άρχισαν να κάνουν έφοδο αδιάκριτα στα σπίτια. Όλοι οι άνδρες οδηγήθηκαν μπροστά από τον κουκουλοφόρο, ο οποίος υποδείκνυε τους αγωνιστές. Συνελήφθησαν τριάντα άτομα, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Σπύρος Χατζηγιακουμής. Οι στρατιώτες τον οδήγησαν στο σπίτι του για έρευνες. Εκεί του ζήτησαν να μετακινήσει μεγάλο σωρό από απόκλαδα, τα οποία είχε μεταφέρει, για να περιφράξει το χώρο δίπλα από το σπίτι του, όπου θα έβαζε το κοπάδι του. Αρνήθηκε. Μεταφέρθηκε μετά σε αποθήκη έξω από το χωριό, όπου συνεχίστηκαν οι ανακρίσεις και από εκεί στη Λευκωσία, όπου υποβλήθηκε σε βασανιστήρια.

Ο κατ’ οίκον περιορισμός κράτησε οκτώ μέρες. Την όγδοη μέρα οι στρατιώτες μετέφεραν στο χωριό νεκρό το Σπύρο Χατζηγιακουμή και κατευθύνονταν προς το νεκροταφείο. Οι κάτοικοι του χωριού, που αντιλήφθηκαν τις προθέσεις των Άγγλων να τον θάψουν, όρμησαν στους δρόμους αγνοώντας τον περιορισμό, απέσπασαν το νεκρό από τα χέρια τους και τον μετέφεραν στην εκκλησία. Τα πόδια του ήταν διάτρητα και το κεφάλι του θρυμματισμένο.

Στην ταφή του, που έγινε υπό την απειλή των όπλων, ο ιερέας σκόπιμα δεν έριξε χώμα στο φέρετρο για να γίνει βράδυ εκταφή του νεκρού για νεκροψία, την οποία οι Άγγλοι δεν είχαν διενεργήσει όπως προβλεπόταν.

Ο τάφος όμως φρουρείτο τόσο από στρατιώτες όσο και από ελικόπτερο για αρκετές μέρες και η εκταφή ήταν αδύνατη. Οι δικοί του κατέφυγαν τότε στο δικαστήριο, αλλά οι Άγγλοι δεν επέτρεψαν την εκταφή. Και ο λόγος είναι αυτονόητος.

Φιλιππίδης Χαράλαμπος
Γεννήθηκε στο χωριό Αρόδες, της επαρχίας Πάφου, το 1939.
Πέθανε από βασανιστήρια Άγγλων ανακριτών, σε ανακριτήρια της Πάφου, στις 11 Οκτωβρίου 1958.
Γονείς : Ζαχαρίας Φιλιππίδης και Μαρία Αβερκίου
Αδελφή : Παρασκευή

Η μητέρα του πέθανε, ενώ τον έφερνε στον κόσμο και σε λίγο την ακολούθησαν στον τάφο ο άνδρας της και ο πατέρας της. Την ανατροφή των δυο παιδιών της ανέλαβε η μητέρα της Ευανθία Αβερκίου. Ο Χαράλαμπος τελείωσε το δημοτικό σχολείο Αρόδων, φοίτησε στο Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου μέχρι την τετάρτη τάξη και συνέχισε τις σπουδές του για έξι μήνες στην Τεχνική Σχολή Λέρου. Αργότερα άνοιξε δικό του κατάστημα στην Πάφο και εργαζόταν ως υδραυλικός.

Με την έναρξη του Αγώνα εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ και ανήκε στο εκτελεστικό της πόλης Πάφου. Έλαβε μέρος σε πολλές ενέργειες του εκτελεστικού στην Πάφο, αλλά και στο χωριό του όπου ανέπτυξε δράση με ρίψεις βομβών επιτόπιας κατασκευής εναντίον Άγγλων στρατιωτών. Μετά από κάθε επικίνδυνη αποστολή, κατέφευγε στο αντάρτικο Πάφου και έμενε για λίγο με τους αντάρτες στα ορεινά τους κρησφύγετα.

Ο Χαράλαμπος Φιλιππίδης, κατόπιν εντολής της ΕΟΚΑ, αποπειράθηκε, μαζί με το συναγωνιστή του Γεώργιο Γιάγκου-Τζώρτζη, να εκτελέσουν αξιωματικό του Τμήματος Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων, που ήταν ένας από τους βασανιστές στα ανακριτήρια του Κέντρου Επικουρικού Σώματος Πάφου. Ο αξιωματικός πληγώθηκε στο κεφάλι αλλά επέζησε.

Μετά την απόπειρα επεβλήθη κατ’ οίκον περιορισμός.

Ο Φιλιππίδης είχε άδεια να κυκλοφορεί, επειδή εργαζόταν στον αγγλικό στρατώνα στο Δασάκι της Πάφου και δεν μπορούσε να μην παρουσιαστεί στη δουλειά του. Συνελήφθη και αναγνωρίστηκε σε αναγνωριστική παράταξη από Τουρκάλα, που διέμενε σε σπίτι κοντά στον τόπο όπου έγινε η απόπειρα. Παρουσιάστηκε στο δικαστήριο αλλά αθωώθηκε λόγω αμφιβολίας της μαρτυρίας που έδωσε η Τουρκάλα.

“Δυο – τρεις μέρες μετά την αθώωσή του”, μαρτυρεί ο συναγωνιστής του Γεώργιος Γιάγκου-Τζιωρτζής, “τον είδα να κάθεται έξω από το καφενείο στην Πάφο. Δυο Άγγλοι αξιωματικοί, μαζί με το γιο του αξιωματικού που δέχτηκε την επίθεσή μας, αστυνομικός και αυτός, τον πλησίασαν και τον συνέλαβαν. Την επομένη κυκλοφόρησε η φήμη ότι δραπέτευσε και δεν τον ξαναείδαμε”.

Στο επίσημο ανακοινωθέν των Άγγλων για την εξαφάνισή του προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι ο Χαράλαμπος Φιλιππίδης δραπέτευσε, ενώ οδηγείτο προς υπόδειξη κρησφυγέτου αγωνιστών της ΕΟΚΑ και ότι οι Αρχές τον καταζητούσαν.

Λουκά Λουκάς
Γεννήθηκε στο χωριό Αγία Νάπα, της επαρχίας Αμμοχώστου, στις 10 Αυγούστου 1941.
Πέθανε στις 3 Οκτωβρίου 1958 στην Αμμόχωστο, από κάταγμα κρανίου που του προκάλεσαν οι Άγγλοι.
Γονείς : Θεοδώρα και Ανδρέας Λουκά
Αδέλφια : Γεωργία, Θεογνωσία, Λουκία

Ο Λουκάς Λουκά αποφοίτησε από το δημοτικό σχολείο Αγίας Νάπας και ήταν μαθητής στο Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου, όταν πέθανε.

Ήταν μέλος των μαθητικών ομάδων της ΕΟΚΑ και η δράση του ήταν κυρίως συμμετοχή σε διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες εναντίον της κατοχής της Κύπρου από τους Άγγλους, ρίψη φυλλαδίων και αναγραφή συνθημάτων, τόσο στην Αμμόχωστο όσο και στην Αγία Νάπα.

Τη νύκτα της 3ης Οκτωβρίου 1958 χιλιάδες Βρετανοί προέβησαν, με την ανοχή των αρχών, σε κάθε είδους βιαιοπραγίες εναντίον των Ελλήνων πολιτών της Αμμοχώστου, μετά την επιβολή κατ’ οίκον περιορισμού, εκδικούμενοι το φόνο της Αγγλίδας Κάλιφ, τον οποίο η ΕΟΚΑ κατηγορηματικά είχε καταδικάσει.

Οι κάτοικοι της πόλης προέβησαν σε διαμαρτυρίες για τη βάναυση μεταχείρισή τους από Άγγλους στρατιώτες και ήλθαν σε σύγκρουση μαζί τους. Η σύγκρουση πήρε διαστάσεις γενικότερη μάχης, με αποτέλεσμα να πληγωθούν πάνω από 200 άτομα, να φονευθούν δυο Έλληνες και ένα κοριτσάκι να πεθάνει από φόβο.

Ο Λουκάς Λουκά, που βρισκόταν την ώρα εκείνη στο σπίτι συναγωνιστή και συμμαθητή του, ξεκίνησε να πάει στο δικό του σπίτι, που ήταν δίπλα. Άγγλοι στρατιώτες που περιπολούσαν στους δρόμους τον άρπαξαν και κτυπώντας τον ανελέητα με ρόπαλα τον σκότωσαν. Το πόρισμα του θανατικού ανακριτή για τα αίτια που προκάλεσαν το θάνατό του έχει ως ακολούθως : “Ο θάνατος του Λουκά Ανδρέα Λουκά ωφείλετο σε εσωτερικήν αιμορραγίαν που προκλήθηκε από θλάσιν της αριστεράς μηνιγγίου αρτηρίας. Η θλάσις προξενήθηκε από κτύπημα αμβλέος οργάνου, το οποίον επέφερε κάταγμα στο κρανίον πάνω από το αριστερόν αυτί”.

Γιάγκου Νικόλαος
Γεννήθηκε στο χωριό Ζώδια, της επαρχίας Λευκωσίας, το 1934.
Στις 9 Οκτωβρίου 1958 βασανίστηκε μέχρι θανάτου και ξεψύχησε στον αστυνομικό σταθμό Λεύκας.
Γονείς : Πέτρος Γιάγκου και Χατζημαρία Χατζηχαραλάμπους
Aδέλφια : Γιάννης, Χαράλαμπος, Χαρίτων, Ανδρούλα

Ο Νικόλαος Γιάγκου τελείωσε το δημοτικό σχολείο Ζώδιας και ήταν γεωργός. Ορκίστηκε ως μέλος της ΕΟΚΑ λίγο πριν από την 1η Απριλίου 1955 και ανέλαβε τη στρατολόγηση και άλλων μελών στο χωριό του. Έλαβε μέρος σε διάφορες δραστηριότητες, όπως στην επίθεση εναντίον του αστυνομικού σταθμού Κουτραφά.

Διετέλεσε ομαδάρχης της Πάνω Ζώδιας και ανέπτυξε πλούσια δράση. Στο σπίτι του διατηρούσε κρησφύγετο στο οποίο φιλοξενούσε αντάρτες, αναλαμβάνοντας τόσο την προστασία και την τροφοδοσία τους, όσο και τη διακίνηση τους, γνωρίζοντας ανά πάσα στιγμή πού βρίσκονταν.

Στις 5 Οκτωβρίου 1958 έγινε επιτυχής ενέδρα της ΕΟΚΑ στην Κάτω Ζώδια και ο Νικόλαος ήξερε πού είχε καταφύγει η ομάδα των ανταρτών που διενήργησαν την επίθεση. Δυο μέρες μετά την ενέδρα συνελήφθη και βασανίστηκε μέχρι θανάτου, για να αποκαλύψει πού βρισκόταν ο τομεάρχης με την ομάδα του. Γνώριζε ότι η ομάδα βρισκόταν στο Νικητάρι μετά την ενέδρα στη Ζώδια, αλλά προτίμησε το θάνατο από την προδοσία. Πέθανε μπροστά στα μάτια του δεκαπεντάχρονου μαθητή Αντώνη Παπαευριπίδη, ο οποίος είχε επίσης συλληφθεί και βασανιστεί μαζί του.

Αναφέρει σχετικά ο Αντώνης :
“Ο ξυλοδαρμός από τους βασανιστές μας, που ήταν δυο αξιωματικοί της αστυνομίας, ένας Άγγλος και ένας Τούρκος και αρκετοί Άγγλοι στρατιώτες, συνεχιζόταν μια σε μένα, μια στον Νικολή, έξω από τη Μόρφου προς τη θάλασσα, κοντά σε ένα αυλάκι με νερό, όπου μας έριχναν, όταν λιποθυμούσαμε. Στις δυο η ώρα μετά τα μεσάνυχτα μας έβαλαν στο ίδιο αυτοκίνητο, το Νικολή μπροστά κι εμένα στο πίσω κάθισμα. Σε μια στροφή του δρόμου ο Νικολής έγειρε πάνω στην πόρτα, η οποία άνοιξε, αφήνοντας το σώμα του να κρέμεται κατατσακισμένο, ταλαιπωρημένο, μη μπορώντας να κάμει την παραμικρή προσπάθεια, για να κρατηθεί”.

Ο Νικόλαος Γιάγκου, σύμφωνα με μαρτυρία αστυνομικού, ξεψύχησε στον αστυνομικό σταθμό Λεύκας όπου είχε μεταφερθεί, κοντά στον οποίο και τάφηκε από τους δυο αξιωματικούς της αστυνομίας που του είχαν προκαλέσει το θάνατο.

Xρυσοστόμου Παναγιώτης
Γεννήθηκε στο χωριό Στύλλοι, της επαρχίας Αμμοχώστου, το 1921.
Σκοτώθηκε στις 3 Οκτωβρίου 1958 στην Αμμόχωστο από Άγγλους στρατιώτες, που τον βασάνισαν.
Σύζυγος : Ελισάβετ Χρυσοστόμου
Παιδιά : Νάκης, Δημήτρης, Γιώργος, Ανδρούλα, Μαρία, Φωτούλα
Γονείς : Χρυσόστομος και Δέσποινα Χρυσοστόμου
Αδέλφια : Φίλιππος, Νεοκλής, Γεώργιος, Προκοπία, Παρασκευή

Ο Παναγιώτης Χρυσοστόμου φοίτησε στο δημοτικό σχολείο Στύλλων και κατοικούσε στην Αμμόχωστο. Ήταν υποδηματοποιός.

Συνελήφθη στις 3 Οκτωβρίου 1958 από “δυνάμεις ασφαλείας”, ως μέλος της ΕΟΚΑ. Η σύλληψή του έγινε μέσα στο σπίτι του, σύμφωνα με μαρτυρία της συζύγου του, την οποία έδωσε στο δικαστήριο κατά τη θανατική ανάκριση για τα αίτια του θανάτου του.

“Ο άντρας μου ήταν καλά στην υγεία του”, κατέθεσε ενώπιον του Άγγλου ανακριτή, που παρίστατο στο δικαστήριο εκ μέρους του Στέμματος, “όταν Άγγλοι στρατιώτες με κόκκινα μπερέ τον συνέλαβαν και άρχισαν να τον κτυπούν και να τον οδηγούν σε στρατιωτικό αυτοκίνητο, στις 3 Οκτωβρίου 1958 “.

Κατέθεσαν επίσης στο δικαστήριο άλλοι δυο Κύπριοι, οι οποίοι συνελήφθησαν και κακοποιήθηκαν μαζί με τον Παναγιώτη Χρυσοστόμου και άλλους. Εκείνοι κατέθεσαν ότι είδαν δυο στρατιώτες να ποδοπατούν τον Παναγιώτη και στη συνέχεια ο ένας να τον τραβά από το βραχίονα και ο άλλος να τον κτυπά μέχρι που έπεσε αναίσθητος στο στρατόπεδο, όπου τους είχαν μεταφέρει.

Ο κυβερνητικός παθολόγος που έκαμε τη νεκροψία κατέθεσε ότι ο Χρυσοστόμου έφερε πολλούς μώλωπες και επτά από τις πλευρές του ήταν σπασμένες. Ο θάνατός του, είπε, προήλθε από συγκοπή καρδίας.